Ταξιδεύοντας στην άγνωστη Τήνο

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Αυτό το άρθρο προορίζεται για όλους εσάς, και δεν είστε λίγοι, που ταξιδεύετε συχνά για το νησί της Μεγαλόχαρης για κάποιο τάμα ή για εσάς που θέλετε να περπατήσετε στα άγνωστα μονοπάτια της. Οι θησαυροί που κρύβει η Τηνιακή γη είναι ανεκτίμητοι όπως και κάθε νησί αυτής της χώρας.

Πέτρα, ήλιος, Φως , άπλετη θάλασσα του Αιγαίου και χαμογελαστά πρόσωπα. Η Τήνος μαζί με όλα αυτά που συνθέτουν τα νησιά μας έχει και μάρμαρο. Πράσινο και άσπρο, έχει τους μαρμαρογλύπτες με τα εργαστήρια τους που σε κάθε γωνιά των χωριών της Έξω μεριάς ακούς τον μαντρακά κι αφού μπεις στο χώρο τους μαγεύεσαι με τα γλυπτά τους. Τα Υστέρνια, η Καρδιανή και φυσικά ο Πύργος που είναι το κατεξοχήν χωριό του μαρμάρου. Στο Πύργο, που είναι πατρίδα του Γιαννούλη Χαλεπά, του Φιλιππότη, του Γύζη, του Λύτρα κι άλλων πολλών επιφανών καλλιτεχνών που έχουν γράψει τη δική τους σελίδα στην Τέχνη της Χώρας μας και μας έχουν κάνει περήφανους.

Αυτό το χωριό λοιπόν διάλεξε η Τράπεζα Πειραιώς για να στήσει το Μουσείο Μαρμάρου και να είναι από τα όμορφα μουσεία. Όχι μόνο της Τήνου αλλά και ολόκληρης της χώρας. Τα άλλα μουσεία που ανήκουν στο Δίκτυο των θεματικών Μουσείων που έχει ιδρύσει στην υπόλοιπη χώρα είναι: Το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί, το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα, το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου (ΜΒΕΛ), στην Αγία Παρασκευή Λέσβου, το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού και το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα. Η αλήθεια είναι ότι δεν τα έχω επισκεφτεί τα υπόλοιπα μα αν κρίνω από το Μουσείο Μαρμάρου της Τήνου σίγουρο είναι ότι αξίζει να βραβευτούν με την επισκεψιμότητά μας.

Το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο της Τήνου δημιουργήθηκε από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), το οποίο έχει και την ευθύνη για τη λειτουργία του. Στεγάζεται σε σύγχρονες, πλήρως εξοπλισμένες εγκαταστάσεις, εναρμονισμένες με το χαρακτηριστικό Τηνιακό τοπίο, στις οποίες περιλαμβάνεται και Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, αφού εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2000-2006, και από την Τράπεζα Πειραιώς.

Στο Μουσείο, ο επισκέπτης μπορεί να δει όλα τα στάδια και τη διαδικασία της τεχνολογίας του μαρμάρου. Υλικό που κατέχει ιδιαίτερη θέση στην αρχιτεκτονική και την τέχνη της Ελλάδας από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, ενώ παράλληλα περιγράφονται αναλυτικά ο εργαλειακός εξοπλισμός και οι τεχνικές του. Ταυτόχρονα δίνεται έμφαση την προβιομηχανική και πρωτοβιομηχανική Τήνο. Στο σημαντικότερο νεοελληνικό κέντρο μαρμαροτεχνίας και αναδεικνύεται το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκαν τα τοπικά εργαστήρια.

Η μόνιμη έκθεση περιλαμβάνει διάφορα κοσμικά, εκκλησιαστικά, επιτύμβια και καθημερινής χρήσης πρωτότυπα έργα σε μάρμαρο (υπέρθυρα, κρήνες, οικόσημα, φουρούσια, προσκυνητάρια, γουδιά, κ.ά.), πήλινα προπλάσματα και γύψινα αντίγραφα, εργαλεία λατόμευσης και μαρμαροτεχνίας, μηχανολογικό εξοπλισμό, αρχειακό υλικό, καθώς και την πλουσιότερη συλλογή σχεδίων παλαιών μαρμαρογλυπτών που υπάρχει στην Ελλάδα. 

Αυτός ο αξιοσημείωτος αριθμός αυθεντικών αντικειμένων συγκεντρώθηκε κυρίως χάρις στην ευαισθητοποίηση ιδιωτών αλλά και φορέων, οι οποίοι τα δώρισαν ή τα παραχώρησαν στο Ίδρυμα. Σε συνδυασμό, εξάλλου, με τις αλληλένδετες αναπαραστάσεις λατομείου, εργαστηρίου μαρμαροτεχνίας και συναρμογής δεσποτικού θρόνου, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν παραδοσιακές τεχνικές και διαδικασίες που αφορούν την εξόρυξη, την πρώτη επεξεργασία και μεταφορά του μαρμάρου, καθώς και τη μορφοποίηση και τοποθέτηση μιας κατασκευής· με άλλα λόγια, τη διαδρομή από την πρώτη ύλη έως το ολοκληρωμένο έργο. 

Παράλληλα, το οπτικοακουστικό υλικό της έκθεσης ζωντανεύει με τρόπο άμεσο τις παραδοσιακές μεθόδους εργασίας του λατόμου και του μαρμαροτέχνη, ενώ οι εικόνες του οδοιπορικού καταγράφουν την έντονη παρουσία του μαρμάρου σε ολόκληρο το νησί και παροτρύνουν τους επισκέπτες σε δικές τους περιηγήσεις. Τέλος, η έκθεση επεκτείνεται στους υπαίθριους χώρους του Μουσείου. Στην πλατεία μπροστά από την είσοδο εκτίθενται ανυψωτική μηχανή μαρμάρων (μπίγα) και βαγονέτο για τη μεταφορά όγκων, από το λατομείο της Βαθής· στον εξώστη, μπαζοβαγονέτο (σέσουλα), στροφή και ράγες από το λατομείο της Πατέλας, μαζί με ολοκληρωμένα και ημικατεργασμένα μαρμάρινα έργα. Ο ιστορικός μηχανολογικός εξοπλισμός, που παρουσιάζεται στην υπαίθρια έκθεση και ανασυνθέτει χαρακτηριστικές εικόνες από αντίστοιχους φυσικούς χώρους εργασίας, διασώθηκε, συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε λειτουργικά με τη φροντίδα του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. 

Ο επισκέπτης μπορεί να ταξιδέψει στο χρόνο. Να περπατήσει με τη φαντασία του εκεί που έβρισκε το μάρμαρο ο Χαλεπάς για να κάμει τα αθάνατα έργα του, να επισκεφθεί το λατομείο, να δει τις τεχνικές που κόβεται το μάρμαρο όταν βγαίνει από τη μάνα-γη με τους δυναμίτες. Να δει τη μεταφορά του μαρμάρου, τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο λατόμος, να δει τα σχιστήρια , να επισκεφτεί την επιχείρηση Καραγεώργη στη Βαθή, να δει τα εργαστήρια της μαρμαροτεχνίας, πως ο μαρμαροτεχνίτης συναρμολογεί και τοποθετεί τα έργα του, να δει πως σκαλίζει τις δημιουργίες του. Τέλος να δει ντοκυμαντερ για τη μαρμαρογλυπτική στη Τήνο, να γνωρίσει τους Τηνιακούς τεχνίτες της νεοκλασσικής Αθήνας και πως μεταπηδούμε από την εμπειρική στη καλλιτεχνική γλυπτική.

Στο χώρο του Μουσείου μπορεί να αγοράσει κάποιος βιβλία, εκθέματα, καρτ-ποστάλ και διάφορα άλλα που να του θυμίζουν το ταξίδι του στην άγνωστη Τήνο.

Ζητείστε λοιπόν από το πρακτορείο ταξιδιών που θα διοργανώσει την εκδρομή σας στο νησί της Μεγαλόχαρης να συμπεριλάβει και την επίσκεψη στο Μουσείο Μαρμάρου, στον Πύργο. Γιατί το νησί δεν είναι μόνο του θρησκευτικού τουρισμού αλλά και του Πολιτισμού.

Όσοι ταξιδέψετε τον Ιούλιο στο νησί και είστε λάτρεις της φωτογραφίας θα είστε τυχεροί γιατί θα υπάρχει παράλληλα με το σεμινάριο που πραγματοποιείται έκθεση φωτογραφιών της Λέσχης Φωτογραφίας Σύρου & της Φωτογραφικής Ομάδας Νάξου σε επιμέλεια του Πλάτωνα Ριβέλλη,, η οποία θα εγκαινιαστεί την Παρασκευή 28 Ιουνίου 2013, στις 20:00.Διάρκεια Έκθεσης 28 Ιουνίου – 28 Ιουλίου 2013 Καθημερινά (εκτός Τρίτης): 10:00 - 18:00

Ταξιδέψτε λοιπόν στην άγνωστη Τήνο με οδηγό τη Ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και ξεναγηθείτε στα σοκάκια με τις βουκαμβίλιες, χαιρετήστε τους χαμογελαστούς ψαράδες που ξεμπλέκουν τα δίχτυα τους από τη χθεσινή ψαριά, αγοράστε κάποιο μαρμάρινο ενθύμιο από τα εργαστήρια του Πύργου, φάτε ψάρι στον ήσυχο Πάνορμο, κολυμπήστε στον ήσυχο όρμο του Ρόχαρι κι αφήστε το Σώμα να αγγίξει τη ψυχή της Τηνιακής γης.