Φυτοπροστασία του Αμπελιού στην Τήνο

Τα βασικά στοιχεία για τη Φυτοπροστασία του Αμπελιού στην Τήνο.

Τα τρία κυριότερα προβλήματα φυτοπροστασίας στο φύλλωμα και στα σταφύλια του Αμπελιού είναι:

Το ωίδιο, που είναι γνωστό σαν Αλευράς

• Ο Περονόσπορος
• Η ευδεμίδα, αιτία του σαπίσματος των σταφυλιών ιδιαίτερα την περίοδο της ωρίμανσης.

Ο κανόνας: ο Αλευράς

Τα συμπτώματα του Αλευρά (ωίδιο), που οφείλεται στον μύκητα Uncinula necator, είναι το άσπρισμα (σαν αχνά αλευρωμένο) της πάνω μεριάς του φύλλου και στη συνέχεια το άσπρισμα του τσαμπιού. Όσο προχωράει η προσβολή η φλούδα της ρώγας σκληραίνει και στο τέλος σκάει. 

Ο αλευράς είναι βέβαιο ότι θα προσβάλλει το αμπέλι, αν το αφήσουμε απροστάτευτο, ανεξαρτήτως καιρού. Το κάθε είδος φυτού έχει το δικό του είδος Αλευρά, δηλαδή ο αλευράς π.χ. της κολοκυθιάς δεν προσβάλλει το Αμπέλι και αντιστρόφως. Το ωίδιο όμως της αγγουριάς μπορεί να προσβάλλει και την κολοκυθιά και την πεπονιά γιατί αυτά τα φυτά είναι πολύ συγγενικά μεταξύ τους. 

Το παλιότερο και ισχυρότερο ωιδιοκτόνο είναι η σκόνη του θειαφιού, με τα εξής όμως μειονεκτήματα: δεν μπορούμε να θειαφίσουμε με αέρα και όταν η θερμοκρασία περάσει τους 35ο C το σκόνισμα με θειάφι μπορεί να κάνει εγκαύματα στα φύλλα και στα σταφύλια. Το θειάφισμα γίνεται με κατάλληλο εργαλείο έχοντας ένα απαλό αεράκι στην πλάτη που θα παρασέρνει ένα αχνό σύννεφο σκόνης που θα καλύπτει όλο το φύλλωμα χωρίς να το κάνει κατακίτρινο. 

Πρέπει να φροντίζουμε το σκόνισμα και στο εσωτερικό του φυλλώματος. Το βρέξιμο θειάφι βολεύει γιατί μπορεί να εφαρμοστεί με λίγο αέρα, δεν έχει όμως την αποτελεσματικότητα της σκόνης. Υπάρχουν ακόμη πολλά και αποτελεσματικά ωιδιοκτόνα φάρμακα με διάφορους τρόπους δράσης. Οι εφαρμογές κατά του Ωιδίου πρέπει να αρχίζουν νωρίς (ιδιαίτερα στην περίπτωση έντονης προσβολής την προηγούμενη χρονιά ή στην περίπτωση που υπάρχουν αφρόντιστα αμπέλια σε κοντινό μέρος), όταν η βλάστηση φτάσει τους 15 με 20 πόντους και να επαναλαμβάνεται κάθε 12 με 15 ημέρες μέχρι το γυάλισμα της ρώγας.

Η εξαίρεση (λόγω εξάρτησης από τον καιρό): ο Περονόσπορος

Η προσβολή από Περονόσπορο εξαρτάται απόλυτα από τον καιρό σε αντίθεση με τον Αλευρά. Επειδή ο καιρός που τον ευνοεί δεν είναι τόσο συχνός στις Κυκλάδες και η εξέλιξη της προσβολής, όταν ο καιρός την ευνοεί είναι ραγδαία γι’ αυτό και οι προσβολές συνήθως καταλήγουν σε απώλεια τις παραγωγής. Το πρώτο σύμπτωμα είναι αυτό που λέμε λαδιά: 

μια ελαφριά κυκλική κιτρινάδα με ασαφή όρια γύρω στον 1 πόντο στην πάνω μεριά του φύλλου, που ενώ εξελίσσεται στην κάτω μεριά εμφανίζεται μια άσπρη εξάνθιση. Στα σταφύλια η εξέλιξη από την εξάνθιση στην πλήρη ξήρανση είναι γρήγορη. 

Ο καιρός που ευνοεί την ανάπτυξη του ωομύκητα Plasmopara viticola, αίτιο του περονοσπόρου είναι ο υγρός και σχετικά ζεστός καιρός. Όταν αυτό συνοδεύεται και από βροχή, τότε η εκδήλωση της ασθένειας είναι βεβαία, εκτός αν ο καιρός γυρίσει και η διάρκεια της υψηλής υγρασίας δεν είναι πάνω από 12 ώρες. Από αυτό γίνεται κατανοητό, ότι περιοχές που είναι «σκεπά», ευνοούν την εκδήλωση της αρρώστιας. Τέτοιοι καιροί (νοτιάδες ή νοτιοδυτικοί έως δυτικοί με χαμηλή ένταση ανέμου η άπνοια) συνήθως έρχονται τέλη Μαΐου αρχές Ιουνίου. Η αντιμετώπιση του Περονοσπόρου γίνεται μόνο προληπτικά. 

Ακούμε την πρόγνωση του καιρού και αναλόγως επεμβαίνουμε με προστατευτικούς ψεκασμούς. Η απλούστερη πρόληψη του περονοσπόρου γίνεται με ψεκασμούς χαλκούχων. Η γαλαζόπετρα (θεικός χαλκός) δεν είναι ότι καλύτερο, γιατί δεν είναι εξουδετερωμένη και μπορεί να κάνει φυτοτοξικότητες στη νεαρή βλάστηση. Αποτελεσματικότερος είναι ο οξυχλωριούχος χαλκός ή ο βορδιγάλειος πολτός, που είναι ουδέτερες ενώσεις χαλκού. Δεν επεμβαίνουμε με χαλκούχα κατά την άνθιση. Υπάρχουν αρκετά μυκητοκτόνα εξειδικευμένα για την καταπολέμηση του Περονοσπόρου με διαφορετικούς τρόπους δράσης, Μερικά απ’ αυτά χρειάζονται 3-4 μέρες από τον ψεκασμό μέχρι να δράσουν γι’ αυτό και κυκλοφορούν σε συνδυασμό με άλλες δραστικές, ουσίες που δίνουν άμεση προστασία και καλύπτουν το κενό μέχρι την δράση του άλλου φαρμάκου. Ο περονόσπορος του Αμπελιού δεν προσβάλλει άλλα είδη φυτών π. χ. Πατάτα ενώ αυτός της πατάτας προσβάλλει την συγγενική τομάτα και άλλα σολανώδη. Αυτά τα επιδημιολογικά που αναφέρθηκαν για τον Περονόσπορο στο Αμπέλι, ισχύουν και για τους Περονόσπορους σε άλλα φυτά.

Το σάπισμα κοντά στην Ωρίμανση: η Ευδεμίδα

Η ευδεμίδα (Lobesia botrana ) είναι έντομο, που η πεταλούδα του γεννά αυγά στα σταφύλια κάνοντας σε ένα καλοκαίρι 4 γενιές (αυγό-κάμπια-πεταλούδα) πάνω στο αμπέλι. Τα αυγά εκκολάπτονται και οι μικρές κάμπιες τρυπάνε τις ρώγες και τρέφονται εκεί. Η ζημιά γίνεται αντιληπτή σαν σάπισμα της ρώγας. Η κάμπια πρέπει να καταπολεμηθεί μόλις σκάσει από το αυγό ή και στο στάδιο του αυγού. Επειδή οι ημερομηνίες προσβολής διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή, οι πτήσεις της πεταλούδας (άρα και η ωοτοκία) μπορεί να καταγραφεί με τη σύλληψή τους σε παγίδες. Μια απλή παγίδα είναι εκτός από τις φερομονικές η χρήση ενός μίγματος ξυδιού και νερού σε αναλογία 60 κυβ. εκ. / λίτρο νερού με 40γρ. ζάχαρη σε πλαστικά δοχεία. Η πεταλούδα είναι περίπου 1 πόντο με καφέ-μπεζ-γκρι εμπριμέ φτερά. Η 1η ωοτοκία του Απριλίου - Μαΐου δεν είναι τόσο σημαντική. Η γενιά μετά τα μέσα Ιουνίου και ιδιαίτερα η 3η περίπου μετά τις 10 Ιουλίου όπως και η τέταρτη που ακολουθεί πρέπει να αντιμετωπίζονται έγκαιρα με καλά σκονίσματα των σταφυλιών με σκόνη Βάκιλλου Θουριγγίας (σκεύασμα βιολογικής γεωργίας). Τρία σκονίσματα η και τέσσερα αν χρειαστεί αρκούν για την αποτελεσματική προστασία. Η καταπολέμηση μπορεί να γίνει και με άλλα εντομοκτόνα στις ίδιες ημερομηνίες εφόσον τηρούνται οι κανόνες χρήσης των φαρμάκων.

ΑΚΟΜΗ:

Τα άλλα προβλήματα του αμπελιού που απαντώνται στο νησί, όπως η Ευτυπίωση και η Ίσκα (αρρώστιες του Ξύλου) αντιμετωπίζονται το χειμώνα με απομάκρυνση και κάψιμο του ξύλου με προσβολές, κλάδεμα με ξηρό καιρό (βοριά) και ψεκασμούς προστασίας με χαλκούχα και άλλα μυκητοκτόνα μετά το κλάδεμα και κάλυψη των μεγάλων τομών με πάστες η μπογιά (όταν η πληγή έχει ξεραθεί).

Προσβολές από Φόμωψη (μύκητας ξύλου) δεν έχω εντοπίσει. Επίσης δεν έχουν παρατηρηθεί προσβολές Φυλλοξήρας (έντομο σαν την μελίγκρα που καταστρέφει την ρίζα).

Προσβολές από Βοτρύτη (μύκητας που προσβάλλει τα σταφύλια) δεν αποτελούν πρόβλημα σε κλίματα όπως αυτά των Κυκλάδων.

Τα πολλά μικρά φουσκώματα (παραμορφώσεις από ακάρεα Eriophyidae) που παρατηρούνται στα φύλα στην αρχή της βλαστικής περιόδου δεν αποτελούν συνήθως ιδιαίτερο πρόβλημα. Αν πάρουν μεγάλη έκταση μπορούν να αντιμετωπισθούν την επόμενη χρονιά με βρέξιμο θειάφι στην έναρξη της βλάστησης.

Δρ Γιάννης Ασπρόμουγκος Γεωπόνος ΤΑΟ Τήνου στην Περιφερειακή Ενότητα Τήνου