Η τέχνη της Καλλιτεχνικής Χαλκοχυτικής

   

Προοδευτικός Σύλλογος Μαρλά Μαμάδου Τήνου

                                                                                                                                                       Μαμάδος Τήνου 11-08-2013

 Η τέχνη της Καλλιτεχνικής  Χαλκοχυτικής συνδέθηκε από την πρώτη στιγμή με την τέχνη της Γλυπτικής. Η πρώτη παρακολουθεί την πορεία της δεύτερης, ενώ συγχρόνως με τα επιτεύγματά της απελευθερώνει  τη δημιουργικότητα των καλλιτεχνών και δίνει σάρκα και οστά στα έργα τους. Ο χαλκός σαν μέταλλο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα υποτυπώνει τις γλυπτικές φόρμες δίνοντας τη δυνατότητα να έχουμε μεγάλες γλυπτικές συνθέσεις σε δημόσιους χώρους, μας δίνει επίσης τη δυνατότητα να έχουμε πολλά αντίγραφα από το ίδιο έργο.

           Από το 600 π.Χ. έως σήμερα, η τέχνη της Χαλκοχυτικής επί της ουσίας δεν άλλαξε και η σχέση της με τη Γλυπτική παραμένει ίδια, περνώντας από την Αναγέννηση, τη μοντέρνα περίοδο και φθάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Από την  αρχαία Ελλάδα, η χαλκοχυτική μέσω των Ρωμαίων πέρασε στην Ευρώπη όπου διασώθηκε και αναπτύχθηκε. Δυστυχώς, στη χώρα μας η καλλιτεχνική χύτευση χάθηκε για ιστορικούς λόγους και μαζί μ' αυτή χάθηκε και η γλυπτική.

     Με τη σύσταση όμως του νεότερου ελληνικού κράτους, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Με την ίδρυση της ΑΣΚΤ, οι νέοι άρχισαν να σπουδάζουν τη Γλυπτική στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, να έρχονται σε επαφή με την τέχνη στις χώρες της Ευρώπης και με τα μέσα και τις τεχνικές που χρησιμοποιούσαν. Τα πρώτα έργα σε ορείχαλκο που στήθηκαν στην Ελλάδα, ήταν από καλλιτέχνες που ζούσαν ή είχαν επαφή με την Ευρώπη, π.χ. ο έφιππος ανδριάντας του Θ. Κολοκοτρώνη του Λ. Σώχου και ο Δισκοβόλος του Κ. Δημητριάδη  χυτεύθηκαν στο Παρίσι. Στη χώρα μας, καλλιτέχνες - και όχι μόνο - προσπάθησαν να οργανώσουν μικρά χυτήρια για τις δικές τους ανάγκες. Οι προσπάθειες, όμως, αυτές δεν προχώρησαν διότι ούτε η τεχνογνωσία υπήρχε, ούτε η εμπειρία,  η παράδοση είχε χαθεί!!!

 Τη πρωτοβουλία για την επάνοδο της χαλκοχυτικής στη χώρα μας, ανέλαβε η ΑΣΚΤ. Τότε, το σημαντικότερο ρόλο έπαιξε ο γλύπτης Γιάννης Παππάς, δάσκαλος και διευθυντής της ΑΣΚΤ. Οι γνώσεις και η εμπειρία του οποίου συνέβαλαν σε αυτό. Φρόντισε και δόθηκαν υποτροφίες σε σπουδαστές και απόφοιτους της Γλυπτικής για χαλκοχυτική και γυψοτεχνία  στην Ιταλία και συγκεκριμένα στο εργαστήριο του Bruno Bearzi στη Φλωρεντία. Έτσι σπούδασαν τη τέχνη της καλλιτεχνικής χύτευσης ο Νίκος Κερλής, ο Γιώργος Γεωργιάδης, ο Γιώργος Πολυκράτης, ο Δ. Καλαμάρας, ο Β. Μουστάκας, ο Χρ. Σκλαβενίτης και άλλοι.

O Nίκος Κερλής από το ταπεινό χωριό Ισμαήλ μετά την εκπαίδευση του στη Φλωρεντία ανέλαβε την ευθύνη του εργαστηρίου  της καλλιτεχνικής χαλκοχυτικής και γυψοτεχνίας  στην ΑΣΚΤ του ΕΜΠ (στο υπόγειο του ιστορικού κτιρίου στη Πατησίων) και μέσα από τη διδασκαλία του   έλαχε να είναι εκείνος οποίος επί περίπου 30 συναπτά  χρόνια  μεταλαμπάδευσε τις γνώσεις τα μυστικά  και τις τεχνικές στους φοιτητές  του.

Ήταν, ο σεμνός, Τηνιακός  δάσκαλος, ο οποίος   αθόρυβα  μαζί με άλλους πρωτοπόρους της εποχής του έθεσαν τις βάσεις  της σύγχρονης  καλλιτεχνικής χαλκοχυτικής  στη χώρα  μας.  Όλοι οι σημερινοί σύγχρονοι  καταξιωμένοι γλύπτες έχουν μαθητεύσει στο εργαστήριο χαλκοχυτικής και γυψοτεχνίας της ΑΣΚΤ  και έχουν παρακολουθήσει  τα μαθήματα και τις τεχνικές του Νίκου Κερλή.   

Ένας άλλος φωτεινός συμπατριώτης μας από τα Πλατιά, ένας εξαίρετος αξιωματικός, ταγματάρχης του  Ε.Σ., διευθυντής του καλλιτεχνικού τμήματος του ΓΕΣ  θα μαζέψει κοντά του τους Τηνιακούς  στρατεύσιμους, κυρίως  γλύπτες και μαρμαρογλύπτες  και θα τους μυήσει στη  τέχνη της χαλκοχυτικής. 

Αυτοί οι δυο πρωτοπόροι  συγχωριανοί μας  είναι οι δυο πυλώνες της σύγχρονης Χαλκοχυτικής στη Χώρα μας . Βάσιμα  μπορούμε να ισχυριστούμε ότι, σε μεγάλο βαθμό, η σύγχρονη  καλλιτεχνική χαλκοχυτική  χάρις στους Νίκο Κερλή και Πέτρο Μοραΐτη  εδραιώθηκε στη χώρα μας από  Τηνιακούς.

Κοντά στους προ- αναφερθέντες   δασκάλους  έτυχε να μαθητεύσουν  άξιοι συνεχιστές της καλλιτεχνικής χαλκοχυτικής, μεταξύ αυτών ήταν  ο Δημήτρης Γαβαλάς από τα Πλατιά  κοντά στο  Πέτρο Μοραΐτη.  Στη συνέχεια θα χαράξει την δική του πορεία  στο χώρο της καλλιτεχνικής χαλκοχυτικής δημιουργώντας ένα από τα μεγαλύτερα εργαστήρια χαλκοχυτικής στην Αθήνα μέσα από το οποίο θα ξεπηδήσουν  άλλοι αξιόλογοι καλλιτέχνες όπως ο Νίκος Σπούρδος από τον Πύργο ο οποίος θα μαθητεύσει αρχικά κοντά  στο Νίκο Κερλή και αργότερα  στο Δημήτρη Γαβαλά, για να συνεχίσει αργότερα τη δική του αυτόνομη  πορεία .  Σήμερα οι διάδοχοι του Δημήτρη Γαβαλά , η σύζυγος του Μαργαρίτα και  γιός του, Νίκος Γαβαλας  μαζί με το Νίκο  Σπούρδο και το γιό του Γιώργο Σπούρδο  είναι οι Τηνιακοί  καλλιτέχνες που  συνεχίζουν να κρατούν τα σκήπτρα της καλλιτεχνικής χαλκοχυτικής στη πατρίδα μας. Το εργαστήριο της Μαργαρίτας Γαβαλά, μια πολύ σύγχρονη μονάδα,  συγκεντρώνει την αφρόκρεμα της Ελληνικής  καλλιτεχνίας αλλά και  καλλιτέχνες από τις γύρω μας  Βαλκανικές χώρες, είναι σημείο αναφοράς  σε κάθε καλλιτέχνη που θέλει να χυτεύσει τα έργα τους σε ορείχαλκο.  Αξιόλογες καλλιτεχνικές εργασίες εξ ίσου έχουν προκύψει και από το καλλιτεχνικό εργαστήριο του Νίκου Σπούρδου που έχουν τοποθετηθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ειδικότερα οι ομιλητές της  αποψινής βραδιάς  θα αναφερθούν αναλυτικά  για κάθε καλλιτέχνη  ξεχωριστά.

Ο Σύλλογος μας με τη σημερινή  μας εκδήλωση θέλουμε να αναδείξουμε τη προσφορά των Τηνιακών στη σύγχρονη  καλλιτεχνική  χαλκοχυτική και να αναδείξει στο ευρύ κοινό   τις διαφορετικές εκφάνσεις  τέχνης που ακολούθησαν και ακολουθούν οι συμπατριώτες μας.  Πρωτοπόροι στα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής  τους και μέσα από τη οφειλόμενη μνήμη  σ’ αυτούς που δεν είναι πια μαζί  μας αλλά  και με την επιβράβευση στους συνεχιστές τους  να  αναδείξουμε την προσφορά τους στη καλλιτεχνία και να ευχηθούμε να βρεθούν και άλλοι άξιοι συνεχιστές ώστε αυτό το μέρος, αυτό το νησί, να  συνεχίσει να είναι το σημείο αναφοράς στο σύγχρονο Ελλαδικό καλλιτεχνικό στερέωμα.

Από πολιτιστική  καλλιτεχνική  παράδοση είμαστε ένας ευλογημένος τόπος, χωρίς όμως να γνωρίζουμε  και να αξιοποιούμε  ούτε  στο ελάχιστο αυτό  το λανθάνοντα  πλούτο που κατέχουμε. Αποσπασματικά κάποιοι διάττοντες αστέρες λάμπουν και μετά σκοτάδι.  Τίποτε  δεν έρχεται  μόνο του και τίποτε δεν χαρίζεται σ αυτή τη ζωή . Εάν δεν αδράξουμε  εμείς τις ευκαιρίες που μας δίνονται  ώστε να αξιοποιήσουμε τα ποιοτικά μας πλεονεκτήματα  χαράζοντας μια μεσοπρόθεσμη  αναπτυξιακή  τουριστική πολιτική η οποία  να εδράζεται στη τέχνη και το πολιτισμό μας. Είναι το κύριο παραγωγικό μας προϊόν και  πρέπει όλοι μας να το προστατεύσουμε και περιφρουρήσουμε.

Το παράδειγμα των προγόνων μας μπορεί να μας οδηγήσει και σήμερα στον κόσμο της μεταβιομηχανικής εποχής μας. Τίποτε δεν τους δόθηκε δωρεάν. Όλα τα κατέκτησαν μόνοι τους. Απάντησαν στις προκλήσεις της ζωής και άδραξαν τις ευκαιρίες —αξιοποίησαν με άλλα λόγια τις συγκυρίες— και μας άφησαν ένα βαρύ φορτίο. Παρακαταθήκη και οδηγό ταυτόχρονα που οφείλουμε και εμείς, με τη σειρά μας, να αξιοποιήσουμε, ώστε να εξασφαλίσουμε τη συνέχεια.

Μόνο μέσα από συνολικό σχεδιασμό και κοινή προσπάθεια μπορούμε να πετύχουμε πολύ περισσότερα. Το οφείλουμε σε όλους αυτούς που έθεσαν τις βάσεις του πολιτισμικού μας πλούτου, οφείλουμε να τον αναδείξουμε και να τον παραδώσουμε εκθετικά στα παιδιά μας.

 Mε τη θέληση, κάθε εμπόδιο μπορεί να μετατραπεί σε κάτι θετικό. Παρά τις όποιες δυσκολίες, πάντα υπάρχει ένα φώς στην άκρη του τούνελ.

Για το Διοικητικό  Συμβούλιο.

Μανώλης Σκαρής  Πρόεδρος

Γεωργία Καγιώργη Αντιπρόεδρος

Νίκος Χατζής Ταμίας

Μαρίνα Ξυπολιτίδη Γεν.Γραμματέας

Κώστας Βεντουρής Κοσμήτορας-Πολιτιστικά

Αργύρης Αλπέρτης Κοσμήτορας-Πολιτιστικά

Γιώργος Σκαλκώτος Αναπλ. Γεν.Γραμματέας

Μαίρη Χατζή Κοσμήτορας-Δημόσιες Σχέσεις