ΠΟΙΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΕΓΚΥΜΟΝΕΙ Η ΕΙΣΠΝΟΗ ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ

Ο «σιωπηλός δολοφόνος» στα αυτοσχέδια μαγκάλια και τις φθηνές λύσεις θέρμανσης

ΤΟΥ ΚΟΣΜΑ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΥ

kzakinthinos@pegasus.gr

Τους θανατηφόρους κινδύνους που εγκυμονεί η εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα επαναφέρει -με τον πλέον δυσάρεστο τρόπο- στο προσκήνιο ο τραγικός θάνατος της 13χρονης στη Θεσσαλονίκη, με τον «σιωπηλό δολοφόνο» να βρίσκει ήδη καταφύγιο σε χιλιάδες νοικοκυριά. Αυτοσχέδιοι μηχανισμοί θέρμανσης, μαγκάλια, ελλιπής εξαερισμός, σόμπες πετρελαίου δίχως σωλήνες και σόμπες υγραερίου, εξαιτίας του δυσβάσταχτου κόστους πετρελαίου, συνθέτουν ένα επικίνδυνο μείγμα με βασικό «πρωταγωνιστή» το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), που πρόκειται να συντροφεύσει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού και τον φετινό χειμώνα.

«Οι τραγικοί θάνατοι από αναθυμιάσεις μαγκαλιού τα τελευταία δύο χρόνια στη Λάρισα και στη Θεσσαλονίκη δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως γεγονότα πολύ μικρής συχνότητας που ανέκαθεν συνέβαιναν στον ελλαδικό χώρο και ιδιαίτερα σε απομακρυσμένα μέρη», όπως επισημαίνει, μιλώντας στην «ΗτΣ», ο Δημήτρης Χατζηδάκης, δρ. χημικός μηχανικός, εξειδικευμένος σε θέματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τονίζοντας πως «πρόκειται για κρούσματα μιας πολιτικής για την οικιακή θέρμανση που εστιάζει στην οικονομική διάσταση του προβλήματος (περιορισμός του λαθρεμπορίου του πετρελαίου θέρμανσης ως κίνησης, αύξηση φορολογικών εσόδων) αγνοώντας τις επιπτώσεις της στη δημόσια υγεία». Ο τρόμος της τοξικής δηλητηρίασης επανέρχεται μαζί με τις ξεχασμένες, μέχρι πρότινος, οικιακές συσκευές θέρμανσης, σόμπες πετρελαίου δίχως σωλήνες και σόμπες υγραερίου. Πώς, όμως, επιδρά και επιβαρύνει τον οργανισμό;

Τοξικότητα
«Η τοξική δράση του CO οφείλεται στο ότι συνδέεται σταθερά με την αιμοσφαιρίνη σχηματίζοντας καρβοξυαιμογλοβίνη, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μην μπορεί να προσλάβει οξυγόνο από τον αέρα. Αυτό συμβαίνει γιατί το μονοξείδιο του άνθρακα έχει μεγαλύτερη χημική συγγένεια με την αιμοσφαιρίνη, 200-250 φορές μεγαλύτερη από ό,τι το οξυγόνο», όπως επισημαίνουν οι πνευμονολόγοι

Ωστόσο, το κύριο πρόβλημα με το CO είναι το ότι δεν προκαλεί κατά την εισπνοή του κάποιον ερεθισμό και είναι τελείως άοσμο σε αντίθεση με άλλα ακόμη τοξικότερα αέρια (χλώριο, υδρόθειο, υδροκυάνιο) των οποίων η έντονη οσμή ή η ερεθιστική δράση προειδοποιεί τον άνθρωπο και του δίνει χρόνο για να απομακρυνθεί από τον χώρο με την τοξική ατμόσφαιρα πριν η συγκέντρωση τους φθάσει σε θανάσιμα επίπεδα. Σε υψηλότερο κίνδυνο βρίσκονται ομάδες του πληθυσμού όπως τα έμβρυα, τα βρέφη και τα άτομα με χρόνια καρδιολογικά ή αναπνευστικά προβλήματα, που είναι πιο ευαίσθητα στις επιπτώσεις του μονοξειδίου του άνθρακα.

Τα συμπτώματα
Ο επιστημονικός κόσμος κρούει για ακόμα μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς το μονοξείδιο του άνθρακα, αποτελεί ένα ισχυρό και κυρίως άοσμο δηλητήριο, ενώ δεν διακρίνεται στην ατμόσφαιρα όπως ο καπνός. Το μονοξείδιο του άνθρακα αποτελεί ένα ισχυρό δηλητήριο, που κατά την εισπνοή του αρχικά προκαλεί ζάλη, κατόπιν πονοκέφαλο και στη συνέχεια αδυναμία του δηλητηριασμένου που ενώ καταλαβαίνει ότι κάτι τρομερό συμβαίνει, δεν μπορεί να αντιδράσει και τέλος απώλεια των αισθήσεων και κώμα. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι το βαθύ κόκκινο χρώμα που αποκτά το θύμα, που είναι εμφανές και στο πρόσωπο.

... και οι προφυλάξεις
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, σε περίπτωση χρήσης συσκευών καύσης, όπως μαγκάλια, σόμπες υγραερίου κ.λπ., πρέπει απαραιτήτως να υπάρχει καλός και συνεχής αερισμός του χώρου. Ταυτόχρονα, είναι πολύ σημαντική η συντήρηση των συστημάτων θέρμανσης που λειτουργούν με πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο ή άλλη βιομάζα από ειδικευμένο τεχνικό. Εάν η φλόγα από το υγραέριο είναι κίτρινη αντί να είναι μπλε, αυτό μπορεί να αποτελεί προειδοποίηση για προβληματική καύση και για πιθανές εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα. Απαγορεύεται ρητώς να κοιμάστε με αναμμένο μαγκάλι ή αναμμένη σόμπα υγραερίου ή πετρελαίου. Ποτέ να μην επαναπαύεστε όταν χρησιμοποιείτε συσκευές που μπορούν να εκπέμπουν μονοξείδιο του άνθρακα. Το μονοξείδιο του άνθρακα από τα καυσαέρια μπορεί να φτάσει πολύ γρήγορα σε υψηλές και επικίνδυνες συγκεντρώσεις.

Δημ. Χατζηδάκης Δρ. χημικός μηχανικός
«Βόμβα» αιθαλομίχλης στα αστικά κέντρα

Είναι γενικώς παραδεκτό ότι τον περασμένο χειμώνα το πρωτόγνωρο φαινόμενο της «αιθαλομίχλης» συνέλαβε την πολιτεία, κυβέρνηση και εμπλεκόμενους φορείς, καθεύδουσα. Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Χατζηδάκης, η περσινή προς τα άνω εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης των πετρελαίων θέρμανσης και κίνησης κατέστησε απαγορευτική για οικιακή θέρμανση τη χρήση πετρελαίου σε μεγάλο πλήθος χειμαζόμενων νοικοκυριών, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να καταφύγουν στο τζάκι, στη ξυλόσομπα και στο μαγκάλι, φαινομενικά φθηνότερα, αλλά και πολύ περισσότερο (πάνω από 100 φορές στα σωματίδια) ρυπογόνα μέσα θέρμανσης σε σχέση με τις εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου. Από την καύση ακόμη και ακατάλληλων στερεών καυσίμων (μελαμίνες, βαμμένα ξύλα κ.ά.) στα προαναφερόμενα μέσα θέρμανσης προκύπτει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, μακροπρόθεσμος στη γενική περίπτωση κυρίως από τις εκπομπές αιωρουμένων σωματιδίων (ιδίως στα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα), αλλά και άμεσος από τις εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα στην περίπτωση της χρήσης μαγκαλιού (και όχι μόνο) σε περιορισμένο μη αεριζόμενο χώρο.

Δεδομένου ότι η «ναυαρχίδα» της κυβερνητικής πολιτικής, το επίδομα πετρελαίου θέρμανσης, αφορά μικρό μέρος του πληθυσμού της χώρας βάσιμα μπορεί να αναμένεται ότι και τον φετινό χειμώνα θα γίνεται εκτεταμένη χρήση στερεών καυσίμων για την οικιακή θέρμανση, η έντονη παρουσία της «αιθαλομίχλης» στον αέρα των αστικών κέντρων της χώρας θα υποσκάπτει την υγεία ευπαθών ομάδων (παιδιά, ηλικιωμένοι κ.ά.) και ο άμεσος κίνδυνος θα ελλοχεύει στους ενδεείς χώρους με τα μαγκάλια. Η επανάληψη της εικόνας του περασμένου χειμώνα δεν μπορεί πλέον να αποδοθεί σε άγνοια ή αιφνιδιασμό και εξακολουθεί να αποτελεί κυρίως πρόβλημα δημόσιας υγείας. Τόσο το Σύνταγμα της χώρας, όσο και η ιδρυτική Συνθήκη της Ε.Ε. αναφέρονται και στην προληπτική προστασία της υγείας. Ενδιαφέρεται κανείς «αρμόδιος»;

http://www.imerisia.gr