Τα Φαναράκια στην Τήνο ... Μια άλλη εμπειρία

Στις 30 Ιανουαρίου, γιορτάζεται στο νησί της Τήνου η επέτειος της Ευρέσεως της Ιεράς εικόνας της Παναγίας και αναβιώνει το έθιμο "Φαναράκια".

Φωτογραφικό Υλικό από Evelyn Foskolou

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Η μοναχή Πελαγία από το μοναστήρι της Παναγίας των Αγγέλων στο Κεχροβούνι,
είδε ένα όνειρο που επαναλήφθηκε τρεις
συνεχόμενες Κυριακές τον Ιούλιο του 1822 και υποχρέωσε τους Τηνίους να σκάψουν στο σημείο που υπέδειξε στη μοναχή η Παναγία για να βρουν την εικόνα.

Κάθε χωριό είχε αναλάβει να σκάβει με την σειρά ξεκινώντας στις 23 Ιουλίου 1822. Ήταν τέλη Ιανουαρίου 1823 και ήταν η σειρά των Φαλαταδιανών να σκάψουν όταν η αξίνα του Εμμανουήλ Μάτσα ή Σπανού έπεσε επάνω στην εικόνα της Παναγιάς. Η είδηση έφθασε σε κάθε σημείο του νησιού και αμέσως όλοι οι Τήνιοι παράτησαν κάθε ασχολία και έτρεξαν να δουν και να προσκυνήσουν την εικόνα. Επειδή νύχτωνε πήραν μαζί τους όλοι κι από ένα λαδοφάναρο και εκείνη τη νύχτα όλα τα σοκάκια και τα μονοπάτια του νησιού γέμισαν φώτα.

ΤΟ ΕΘΙΜΟ

Από τότε μαζί με τον εορτασμό της εικόνας καθιερώθηκε και η λαμπαδηφορία γνωστή ως "Φαναράκια", όπου συμμετέχουν όλοι οι Τήνιοι.

Κάθε 30 Γενάρη η νύχτα είναι πιο φωτεινή.

Νωρίς το απόγευμα της παραμονής, κόσμος πολύς αρχίζει να συγκεντρώνεται στο μεγάλο προαύλιο της εκκλησίας της Μεγαλόχαρης. Ο κύριος λόγος όμως ανήκει στη νεολαία του νησιού και στους μαθητές όλων των σχολείων της Τήνου, οι οποίοι ξεκινούν από τα σχολεία τους και καταφτάνουν στον περίβολο της Παναγίας μαζί με τους ντόπιους αλλά και όσους επισκέπτες βρίσκονται στο νησί με τα φαναράκια τους στα χέρια.

Κάθε Τήνιος έχει το δικό του φαναράκι. Ξύλινα σκαλιστά φαναράκια που απεικονίζουν την Παναγία, την «Έλλη», καράβια και ότι σχέδιο βάζει ο νους. Γύρω είναι τυλιγμένα με πολύχρωμες ζελατίνες για να μην σβήνει το κεράκι από τον αέρα. Για να μην συμβούν απρόοπτα κρέμονται από ψηλά ξύλινα κοντάρια που κρατούν οι κάτοχοί τους.

Κατά τη λαμπαδηφορία ανάμεσα στα σοκάκια της Χώρας σχηματίζεται ένα εντυπωσιακό πολύχρωμο ποτάμι μέσα στη νύχτα, ήχοι από το «Δεύτε Τήνιοι πολίτες να πανηγυρίσομεν...» ακούγονται από τα στενά και ο νυχτερινός ουρανός φέγγει από τα βεγγαλικά που ρίχνουν τα αγκυροβολημένα πλοία στο λιμάνι.

Παλιότερα, τα φαναράκια ήταν μια κατασκευή που ήταν στοιχείο άμιλλας μεταξύ των μαθητών. Ο καθένας έφτιαχνε το δικό του ξυλόγλυπτο φαναράκι κολλώντας τις ζελατίνες με αλευρόκολλα μιας και τότε δε υπήρχε άλλη διαθέσιμη κόλλα.

Μετά το τέλος της πομπής και επιστρέφοντας στην αυλή του σχολείου, σαν έθιμο τα παιδιά έσπαγαν με τα κοντάρια τους τις ζελατίνες από τα φαναράκια των συμμαθητών τους περιμένοντας την επόμενη χρονιά που θα τα έφτιαχναν για το νέο εορτασμό.

ΥΜΝΟΙ - ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Κατά τη διάρκεια της λαμπαδηφορίας και της συγκέντρωσης των παρευρισκομένων στην παραλία του νησιού ψάλλονται τα παρακάτω επίκαιρα άσματα και ύμνοι από τους μαθητές και όλο το λαό που ακολουθεί την πομπή.

Δεύτε Τήνιοι Πολίτες

Δεύτε Τήνιοι πολίτες να πανηγυρίσουμε, εύρεση της Παναγιάς μας όλοι να υμνήσουμε.

Τι χαρμόσυνος ημέρα εις την Τήνο ανατέλλει και ευχάς η Θεοτόκος εις τον κόσμο αποστέλλει.

Δεύτε κλίνομεν το γόνυ στην Παρθένο ταπεινώς, ευλογίες να μας δίνει δεηθώμεν ευλαβώς.

Χαίρε Πάναγνε Μαρία

Χαίρε Πάναγνε Μαρία, Χαίρε Μήτηρ του Θεού, που αξίωσες την Τήνο την εικόνα σου να βει.

Ως μας έσωσες την Τήνο, σώσε ακόμα μια φορά, για τη δόξα του Υιού σου την Ελλάδα τη γλυκιά.

Και αξίωσε ακόμα τη σημαία μια φορά, να τη στήσουμε όπου πρέπει 'μείς η νέα γενεά.

Για να λάμψει και η δόξα στην Ελλάδα εσαεί, και στη μνήμη των ανθρώπων αλησμόνητος να ζει.

Χαίρε Τήνος

Χαίρε Τήνος τιμημένη και δροσόλουστο νησί. Συ 'σαι του Αιγαίου το στέμμα της πατρίδας η τιμή.

Το όνειρο της Πελασγίας και εικών της Παναγίας μας κινούν το θαυμασμό, μας υψούν στον ουρανό.

Στ' άγιο χώμα Σου ευρήκε της σκαπάνης η ορμή το σεπτό εικόνισμά Σου, που ο λαός Σου προσκυνεί.

Το ωραίο μέγαρό Σου, προστασία των πιστών Σου, χορηγείς παντοτινά, ω γλυκιά μας Παναγιά. Λύτρωσέ μας, ω Παρθένα, απ' τα πάθη της ψυχής, ρίξε πλέρια τ' άγιο φως Σου, εις το δρόμο της τιμής. Να υμνούμε τ' όνομά Σου, το σεπτό εικόνισμά Σου, 'μεις η νέα γενεά και του έθνους η χαρά.