Φέτος το καλοκαίρι, έκλείσαν 130 χρόνια.
Ένας φάρος 8 μέτρα ψηλός, με την καλαίσθητη μαρμαρένια πορτοσιά του, με τα επιβλητικά του παραθύρια, το κλιμακοστάσιο που οδηγούσε στην ταράτσα του φανού (εμβέλειας 12 ν.μ.), έγινε το νυχτερινό στίγμα πλοήγησης στα δρομολόγια από τη Σύρο στη Σμύρνη και προς την Μαύρη Θάλασσα, εκείνα τα δύσκολα χρόνια της εμπειρικής ναυσιπλοΐας.
Το 1881 η κυβέρνηση Τρικούπη πήρε δάνειο, για να φτιάξει και να οργανώσει μια σειρά φαροδεικτών, που θα διευκόλυναν την ασφαλή διέλευση στο Αιγαίο, μια και πύκνωσαν τα ταξίδια, μετά το άνοιγα της διώρυγας του Σουέζ το 1869.
Ο φάρος του Πλανήτη ( ή Πλανούδη που ήταν η επίσημη ονομασία του), μέχρι το 1911, έγινε το στίγμα των ορίων των υδάτινων συνόρων της Ελλάδας, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Από το 1886 που ανέλαβε υπηρεσία ο φάρος στον Πλανήτη (τύπος Barbier Benard Turenne), ήταν για 75 χρόνια το σύμβολο του Πανόρμου. Μόνο μια μικρή περίοδο 4 χρόνων, διακόπηκε η λειτουργία του. Το 1942 με διαταγή της γερμανικής διοίκησης του Αιγαίου, σταμάτησε ν’ αναλάμπει, για να προκληθεί σύγχυση στα εχθρικά πλοία επιφανείας (και στα υποβρύχια των Εγγλέζων). Πήγαν λοιπόν χωροφύλακες, με τη συνοδεία Ιταλών στρατιωτικών και κατάστρεψαν τον μηχανισμό του φάρου. Στις αρχές Μαρτίου του 1943, γερμανική τορπιλάκατος μπήκε στον Πάνορμο, για να κάνει νηοψία σε τρια καΐκια που ήταν αρόδο. Αφού δεν βρήκε τίποτε ενοχοποιητικό, φεύγοντας έριξε βολές προς το φάρο του Πλανήτη, για να του προκαλέσει ζημιά. Οι οβίδες όμως εξοστρακίστηκαν και τελικώς μόνο μία σημάδεψε το κτίριο στην άκρη του.
Μετά τον πόλεμο, το 1946 επαναλειτούργησε ο φάρος μέχρι το 1961. Έκτοτε έγινε αυτόματος. Του έστησαν δίπλα ένα σιδερένιο «ξόανο», ως κρατική υπηρεσιακή υποχρέωση, που λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Το πετρόκτιστο κομψοτέχνημα δεν άντεξε την εγκατάλειψη, δεν χώνεψε την μοναξιά. Ένα χειμώνα του 1984, πήρε η μια του πλευρά την κατηφόρα. Σωριάστηκε στο χώμα…
Καταμεσής του όρμου, στον Πάνορμο, εκεί πάνω σε μια ξέρα, ένα άσπρο κυλινδρικό πέτρινο μνημείο, δυόμιση μέτρα ψηλό, ορθώνεται κι απορείς. Τι είναι πάλι τούτο 'δω; Τότε που χτίσανε το φάρο, στήσανε εκεί πάνω στον ύφαλο μια καμπάνα. Όταν παραφυσούσε, χτύπαγε να μην πλησιάσεις την επικίνδυνη θαλασσινή παγίδα. Για να ξέρουν οι καπετάνιοι, πόσα μποφόρ έχει στο πέλαγος... Ήταν το προειδοποιητικό απαγορευτικό απόπλου.
Οι μνήμες που ξεθωριάζουν…
Μόλις έπεφτε το σούρουπο, ο φαροφύλακας άναβε τη λουσέρνα (τη λάμπα του φάρου, που λειτουργούσε με πετρέλαιο στην αρχή), κούρδιζε το μηχανισμό, με το τράβηγμα του συρματόσχοινου και φρόντιζε όλο το βράδυ να κρατιέται δυνατή η φλόγα .
Το αναβόσβημα της αναλαμπής του φάρου, ήταν μια ματιά χαιρετισμού προς το πέλαγος, ένα κατευόδιο προς τα λογής λογής πλεούμενα, που έψαχναν στο νυχτερινό ορίζοντα να βρουν το στίγμα της ρότας τους. Κάθε μισό λεφτό και μια λάμψη.
Τούτος ο φάρος, ήταν η παρηγοριά για την κυρά της θάλασσας, που καρτερούσε την επιστροφή των θαλασσοδαρμένων δικών της ανθρώπων. Ήταν το παιγνίδι των παιδιών. Μετρούσαν τα δευτερόλεπτα, που κρατούσε σκοτεινό το σήμα του φάρου κι έκαναν ευχές με το κράτημα της αναπνοής τους.
Αμέτρητοι επισκέπτες φιλοξενήθηκαν στα δυο του δωμάτια του φάρου. Το πετρόκτιστο μονοπάτι από τα ριζά της νησίδας, που ανηφορίζει για 82 μέτρα μέχρι την κορυφή, είναι γεμάτο μνήμες. Απ’ τον φάρο πέρασαν εργάτες που δουλέψανε στα λατομεία της βραχονησίδας, για να πιουν ρακί, να δοκιμάσουν το μεζέ του χταποδιού και τους αχινούς. Άλλοι πάλι περαστικοί πήγαν εκεί να ξαποστάσουν, να δροσιστούν μ’ ένα ποτήρι νερό, να πουν μια κουβέντα με τους φαροφύλακες (7 άτομα υπηρέτησαν εκεί, τα χρόνια της λειτουργίας του). Για τους σημερινούς περαστικούς, που βλέπουν το φάρο και ρωτούν, γιατί κατάντησε ρημαδιό, μια απάντηση υπάρχει: Η κατάντια της αμνησίας μας. Για όλους αυτούς που αναρωτιούνται γιατί η πολιτεία αδιαφορεί, μια εξήγηση δίνεται. Οι φάροι, τα σύγχρονο μνημεία του πολιτισμού μας, δεν φέρνουν πολιτικό όφελος.
Στο Αιγαίο, στις Κυκλάδες, του 21ου αιώνα, οι αεριτζήδες τουριστικοί προαγωγοί πουλάνε αισθησιακούς έρωτες, ηλιοβασιλέματα με φόντο το απέραντο γαλάζιο.
Δήθεν ανεμόμυλοι, μετατράπηκαν σε εκκεντρικές μεζονέτες. Νεόχτιστα εκκλησάκια, μπήκαν μέσα στα λειψά στρέμματα των οικοπέδων, για να δώσουν στον ιδιοκτήτη, φως, τηλέφωνο και λεφτά από το… πανηγύρι. Ιμιτασιόν περιστεριώνες, «φο μπιζού», (χωρίς περιστέρια και κουτσουλιές), χωρέσανε στο νέο-νησιώτικο ντεκόρ των λεγόμενων «παραδοσιακών σπιτιών».
Πιο πέρα… στα ξέφωτα των χωραφιών, οι ρημαγμένοι παππούδες τους, μύλοι και περιστεριώνες, εγκαταλειμμένοι, έχουν κι αυτά, την μοίρα του ...ανασφάλιστου. Γίνονται μπάζα.
Φάροι, ανεμόμυλοι, περιστεριώνες, παραδοσιακά πηγάδια και χτιστά γιοφύρια, δεν έχουν βλέπετε τον ...άγιο τους για να ζήσουν, όπως τα προνομιακά ξαδέρφια τους, τα ξωκλήσια, που βολεύτηκαν μια χαρά, και κρατιούνται ορθά, από την ελεημοσύνη των θεοσεβούμενων.
Μιχάλης Μιχελής
0 Comments :
Δημοσίευση σχολίου