Ο Πύργος του μαρμάρου

Μακράν το πιο σημαντικό κέντρο της τέχνης του μαρμάρου στην Ελλάδα, το χωριό του Πύργου είναι το ίδιο ένα έργο τέχνης. Από τη στάση του λεωφορείου στην είσοδό του έως τις κρήνες και τα μνημεία της κεντρικής πλατείας, έργα μαρμαροτεχνίας διακοσμούν ολόκληρο το χωριό.
Κοντά στην είσοδο του χωριού το Μουσείο Πανορμιτών

Καλλιτεχνών φιλοξενεί μια συλλογή έργων γλυπτικής των διάσημων καλλιτεχνών του νησιού. Η ίδια η πρώτη ύλη (πράσινο και λευκό μάρμαρο) αναδεικνύει από την αρχαιότητα σημαντικούς δασκάλους, που έφθασαν έως την Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη, και τελικά συνέβαλλαν στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης στη σύγχρονη Ελλάδα. Το ντόπιο μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε σε πολλά κτήρια της νεώτερης Αθήνας, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Πανεπιστήμιο (μαζί ήρθαν και οι τεχνίτες που έδωσαν την ονομασία «Τηνιακά» σε μια γωνιά στα Αναφιώτικα της Πλάκας). Ακόμα και στο Λούβρο και στο Παλάτι του Μπάκινχαμ βρίσκεται τηνιακό μάρμαρο!

Δεν είναι τυχαίο που ένας σημαντικότατος γλύπτης της νεώτερης Ελλάδας κατάγεται από τον Πύργο: το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά (1851 – 1938) με ορισμένα από τα έργα του είναι σήμερα μουσείο (και αξιόλογο το ίδιο ως δείγμα της αστικής ζωής του νησιού) .

Η παράδοση διατηρείται ζωντανή σήμερα με την παρουσία της Σχολής Καλών Τεχνών, που αποτελεί μοναδική επαγγελματική σχολή στην Ευρώπη και φυσικά δίνει έμφαση στη μαρμαροτεχνία. Μια αξιοπρόσεκτη έκθεση για την ιστορία του μαρμάρου στο νησί βρίσκεται στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας της Τήνου, δίπλα από τη Σχολή Καλών Τεχνών.

Τα σπίτια της Τήνου στολίζονται από μαρμάρινους σκαλιστούς φεγγίτες («υπέρθυρα») πάνω από πόρτες και παράθυρα, με λαογραφικά μοτίβα όπως πουλιά, καΐκια, δελφίνια και κυπαρίσσια. Η τέχνη διατηρείται και για τα νεόκτιστα σπίτια, πρακτικά προσφέροντας εξαερισμό και προστασία από το δυνατό ηλιακό φως και τους ισχυρούς ανέμους του Αιγαίου.