Ο Πύργος είναι το ξεχωριστό Κεφαλοχώρι της Τήνου

Το σημερινό μας αφιέρωμα είναι από το χωριό του Πύργου. Ο Πύργος είναι η μεγαλύτερη
κωμόπολη της Τήνου. Είναι κτισμένος σε χαμηλό υψόμετρο και περιβάλλεται από τις πλαγίες
των βουνών Μιροβίγλια, Πατέλα, Κακιά Σκάλα και Προφήτη Ηλία.

Χρονολογικά είναι ο παλαιότερος οικισμός της περιοχής και ανάγεται στο μεσαίωνα. Σήμερα αποτελεί την έδρα της Κοινότητας Πανόρμου.

Η οικονομική και καλλιτεχνική ακμή του χωριού, αλλά και της ευρύτερης περιοχής ξεκινά το 18ο και διαρκεί ως τις αρχές του 20ου αιώνα. Την εποχή αυτή ανθίζει η ναυτιλία και το εμπόριο, αρχίζει η εκμετάλλευση των μαρμάρων από τα λατομεία και δημιουργούνται τα πρώτα εργαστήρια μαρμαροτεχνίας. Στον Πύργο γεννιούνται σημαντικότατοι καλλιτέχνες της σμίλης και του χρωστήρα. Από εδώ ξεκίνησε ο αγώνας της απελευθέρωσης του νησιού από την τουρκική σκλαβιά.

Ο οικισμός αποκαλείται υπαίθριο μουσείο αναλλοίωτης παραδοσιακής κυκλαδικής αρχιτεκτονικής. Περίθυρα, υπέρθυρα, ανάγλυφα στολίδια στους τοίχους των κτηρίων και στους πλακόστρωτους δρόμους είναι μόνο μερικά από τα παραδοσιακά του στοιχεία. Κοσμήματα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αποτελούν οι ενοριακοί ναοί του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Δημητρίου, καθώς και οι επιπλέον 12 μικρότερες εκκλησίες. Χαρακτηριστική είναι και η πλακόστρωτη πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο και τη μνημειακή μαρμάρινη κρήνη, όπου σε δύο κάθετες στήλες αναφέρονται τα ονόματα των Αγωνιστών της Ελευθερίας και των Ιεροφάντων της Τέχνης.

Στα αξιοθέατα του Πύργου συμπεριλαμβάνονται οι οικίες του Γιαννούλη Χαλεπά και του Νικηφόρου Λύτρα, καθώς και το μουσείο Πανορμιτών καλλιτεχνών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το κοιμητήριο που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο και περιλαμβάνει σπουδαία μαρμάρινα γλυπτά, προτομές και ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες. Ακόμη στον οικισμό λειτουργούν η Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου, αλλά και αρκετά εργαστήρια μαρμαρογλυπτικής και ξυλογλυπτικής. Επίσης υπάρχουν ταβέρνες, καφενεία, πλήρης αγορά, ενοικιαζόμενα δωμάτια και μαγαζάκια με τοπικά εδέσματα.