Όλη η Τήνος, ένα γαστρονομικό σκηνικό

Το τρίτο Tinos Food Paths φέτος άπλωσε πανιά

Ντίνα Γκρουμούτη 

Μια εβδομάδα κράτησαν αυτή τη φορά οι εκδηλώσεις, που ξεκίνησαν πριν τρία χρόνια σαν "Tinos Food Paths". Σκοπός, να προβάλουν την Τήνο ως γαστρονομικό προορισμό, προωθώντας τις συνεργασίες επαγγελματιών, παραγωγών και όσων ακόμα ανήκουν στον χώρο αυτό…

Το Tinos Food Paths έγινε ήδη παράδειγμα και άνοιξε τον δρόμο για παρόμοιες δράσεις άλλων κυκλαδίτικων νησιών. Οι Κυκλάδες θυμούνται την προίκα του παρελθόντος τους και καταλαβαίνουν την αξία που θα δώσει στο παρόν τους. Όλα ξεκινούν από μια ομάδα νέων ανθρώπων, που βλέπουν το μέλλον και τη σημασία του τοπικού, του γνήσιου και διαφορετικού στο τραπέζι του επισκέπτη και καταναλωτή. Το πράγμα δείχνει να πιάνει, αργά αλλά σταθερά.

Αυτά τα "μονοπάτια" παίρνουν ζωή, κινούνται, αναπνέουν με τη μορφή των ανθρώπων τους, ζωντανεύουν το παρελθόν του νησιού και το συνδέουν με το ενδιαφέρον παρόν. Το κοινό, ντόπιοι και καλεσμένοι, συμμετέχουν σ' ένα μαγευτικό ταξίδι, που δεν θέλεις να τελειώσει. Ξετυλίγει ξεχασμένες παραδόσεις και συνταγές, κάνει στάσεις στις σύγχρονες παραγωγικές μονάδες, διδάσκει τεχνικές μαγειρικής για επαγγελματίες. Οι εθελοντές, βασικό στοιχείο της οργάνωσης και της επιτυχίας της δράσης, έχουν ηλικία από 5 ώς 75 χρόνων: ο καθένας στο πόστο του. 

Η Τήνος ολόκληρη γίνεται μια φυσική σκηνή για να παιχτεί ένα έργο σε πολλές πράξεις, που θα συνδέσει τις μνήμες με το τώρα, θα ενημερώσει και θα αφυπνίσει. Το σκηνικό συνέχεια αλλάζει.

Πολλές οι εκδηλώσεις στο φετινό Tinos Food Paths. Τέσσερις -αυτές που δεν θα ξεχάσω- δίνουν μια ιδέα της δουλειάς αυτής και μια καλή εικόνα της δράσης.

4 πράξεις από το Tinos Food Paths

Η λούζα του Αιγαίου στον Τριπόταμο

Από τη νοσταλγική αυλή του παλιού Σχολείου στον Τριπόταμο περνάς μέσα στα σκοτεινά κελάρια, ιδανικό σκηνικό για την πρωταγωνίστρια λούζα: υποβλητικό σκοτάδι, αβέβαιο πάτημα, αίσθηση μούχλας και υγρασίας, πέτρα μαυρισμένη από τον χρόνο. Κεράκι στο χέρι και live παρουσίαση λειτουργούν σε πετυχημένο interaction. Η γεύση παίρνει μέρος θριαμβευτικά σ' αυτό το ταξίδι των αισθήσεων.

Τήνος, Σύρος, Άνδρος, Μύκονος: η μια λούζα μετά την άλλη, η λαχτάρα της δοκιμής, της ανακάλυψης, της σύγκρισης, η ιστορία της καθεμιάς πυκνά δεμένη με τον κάθε τόπο. Δυο βιολιά κι ένα λαγούτο γεμίζουν μουσική το χωριό, ανεβαίνουν σκαλάκια, κοντοστέκονται σε γωνίες και καμάρες, ξεσηκώνουν.

Το σκηνικό θα αλλάξει, θα μας στείλει σε νοικοκυρεμένο κήπο, γύρω από μια αυλή με παρακούζινο, που θα φιλοξενήσει τον Γρηγόρη Χέλμη (του βολιώτικου Με Ζεν) σ' ένα ζωντανό μαγείρεμα με θέμα, φυσικά, τη λούζα, παρέα με καραμελωμένα κρεμμύδια. Για να καθήσουμε, πρωταγωνιστές τώρα κι εμείς, σε σκαλάκια, πρεβάζια, πεζούλια, όπου βρήκαμε, σ' ένα σταυροδρόμι του ολόλευκου χωριού.

Μπροστά μας, θα περάσουν ατελείωτοι δίσκοι με γευστικά χειροτεχνήματα από τις μαγείρισσες της εκδήλωσης, που τα ετοίμαζαν από το πρωί σε μια παράλληλη κρυφή παράσταση, σ' ένα άλλο χαρούμενο σκηνικό κουζίνας: από γεύσεις βαθιάς παράδοσης (βλέπε ανδριώτικη συγκαθουρόπιτα) μέχρι finger food με φαντασία. Η λούζα πρωταγωνιστεί παντού.

Το τηγανιτζίδικο: ένα έθιμο από τα παλιά

Το σκηνικό: στη μεγάλη αυλή του Δημοτικού Παιδικού Σταθμού της Τήνου, απόγευμα, κόσμος πολύς, παιδιά.
Οι λαογράφοι που μιλούν, μας μεταφέρουν αρκετές δεκαετίες πίσω και απλώνονται σε πολλά με αφορμή το κυρίως θέμα.

Τότε, τις ημέρες της γιορτής του Ευαγγελισμού, ο κόσμος που ερχόταν για προσκύνημα ήταν τόσος, που τα μαγαζιά της εποχής δεν έφταναν για να τον "ταΐσουν". Στήνονταν, λοιπόν, "εκ των ενόντων" τηγανίσματα στους δρόμους, σε φουφούδες, έξω από κάθε λογής μαγαζιά. Τα πρόχειρα τηγάνια άναβαν και οι μυρωδιές από ψαράκια, κεφτεδάκια, μπακαλιάρο, πατάτες απλώνονταν παντού. 

Όπως ακριβώς κι εδώ, σε μια υπέροχα στημένη αναβίωση, με πρωταγωνιστές τα παιδάκια του Σταθμού, ηλικίας 5-7 χρόνων. Ντυμένα με τη στολή του μάγειρα και το καπέλο, κρατώντας τα τηγάνια, κερνούν συμβολικά χάρτινα χωνιά με τα τηγανητά, που έχουν ετοιμάσει στην κουζίνα οι εθελόντριες μαγείρισσες, στη μνήμη της παράδοσης: μπακαλιάρος και κάθε λογής κεφτέδες μοιράζονται στα τραπέζια. Μυρωδιές και γεύσεις για οπτική και γευστική αναπαράσταση μιας ξεχασμένης συνήθειας. 

Παραδοσιακά γλυκίσματα στον μεσαιωνικό Κουμάρο

Το θέμα ήταν η "γνωριμία με σύγχρονα αγροτοκτηνοτροφικά μοντέλα", σε ένα στρογγυλό τραπέζι με ενδιαφέροντες ομιλητές (καθηγητές Πανεπιστημίου, παραγωγούς), στο θεατράκι του χωριού. Η εκδήλωση που προηγήθηκε αναπάντεχα, εκτός προγράμματος, σ΄ένα ακόμα φυσικό σκηνικό-tableau vivant, που ανοιγόκλεινες τα μάτια για να το πιστέψεις αληθινό, αποτέλεσε αξέχαστη εμπειρία. 

Στα γραφικά δρομάκια με τις καμάρες του μεσαιωνικού Κουμάρου, κάτω από τον επιβλητικό βράχο του Ξώμπουργκου, καθισμένοι στα πεζούλια του δρόμου και στο μπαλκονάκι ενός μοναδικού στο είδος του "καφενείου", όπου οι επισκέπτες αυτοεξυπηρετούνται, ζήσαμε το θέμα "φιλοξενία, καφές, τηνιακό γλυκό". Εθελοντές από την ομάδα έφτιαχναν τους καφέδες, που τους σέρβιραν "τυχεροί" επιλεγέντες από το κοινό. Οι νοικοκυρές είχαν ετοιμάσει μια σειρά από τοπικά γλυκίσματα": πάστα φλόρα, "ψαράκια" με φύλλο γεμιστά, παστελάκια, ένα νηστίσιμο γλυκό, μπεζέδες.

Όλα σερβιρισμένα σαν στο σπίτι, με τις πιατέλες τους και τα κεντημένα σεμεδάκια. Μίλησαν οι ίδιες κι εξήγησαν τα γλυκά τους, με μια χαρά που συγκινούσε. Καθισμένοι και ηλικιωμένοι χωριανοί τριγύρω, έδεναν το παρελθόν με το παρόν σε εικόνες και γεύσεις. Κατηφορίζοντας το φιδωτό δρομάκι, σε μια γωνία, μας περίμενε δίσκος με ζεστούς λουκουμάδες και ρακί. Κρυφοκοίταξα πίσω από την καγκελόπορτα, στην απέναντι αυλή: μια ηλικιωμένη κυρία, με την ποδιά της, τους μέλωνε προσεκτικά. 

Η αρχοντιά της Τήνου: εικόνες και ήχοι που ύφαναν την παράδοση

"Ζαρίφειος Βιοτεχνική Σχολή Τήνου", 1898. Εδώ, τα νεαρά κορίτσια μάθαιναν μια τέχνη που βοηθούσε να μην εγκαταλείψουν το νησί τους για να πάνε παραμάνες και υπηρέτριες στην Αθήνα (συνηθισμένη διαδρομή, τότε).

Το σκηνικό: σταματημένη στο χρόνο, η αίθουσα με τους παλιούς αργαλιούς, ζωντάνεψε για λίγο και μας ταξίδεψε οπτικά και ηχητικά, για μια ιδέα της ζωής της κοινωνίας μιας άλλης εποχής. Λευκό ύφασμα, τσιμπητό λυχναράκι, αγκιναρόφυλλα, ρεβίθια, αλατόνερο. Το κομμάτι λευκό ύφασμα και το τσιμπητό λυχναράκι, που ακούμπησε στα γόνατά μου η πανέμορφη ηλικιωμένη κυρία με τα λευκά μαλιά, τα μαύρα ρούχα και το μαργαριταρένιο κολιέ, ήταν όλη η αρχοντιά  του νησιού συμπυκνωμένη. Το καθάρισμα της αγκινάρας, των οσπρίων, το ζύμωμα, ο επίπονος αργαλειός, σιωπηλές εικόνες που περνούσαν σχεδόν κινηματογραφικά μπροστά μας, αναφορές σε μια καθημερινότητα που πέρασε. Συμβολικά τα κεράσματα, από κυρίες και κοριτσάκια νήπια, για μια αποχαιρετιστήρια εικόνα, που μας άφησε την τελική ανάμνηση. Σκηνή, σκηνοθεσία, ηθοποιοί, όλα άψογα. 

Πηγή http://www.athinorama.gr