Ποια ανάπτυξη για την Τήνο;

του Αθανασίου Θεοδωράκη, πολιτικού επιστήμονα

Δεν γράφεις εύκολα για πράγματα που αγαπάς. Πότε η συγκίνηση, πότε το δέος, οι λέξεις δεν βγαίνουν, παρά την ευκολία της ηλεκτρονικής αποτύπωσης. Ας μου επιτραπούν γι αυτό κάποιες φορτίσεις.

Ο δημόσιος διάλογος από τη φύση του γεννά προσδοκίες. Προτάσεις και επιχειρήματα, αντίλογος και διαμάχες, όλα ευπρόσδεκτα υπέρ του κοινού αγαθού, της αναζήτησης δηλαδή νέων δρόμων, νέων προσεγγίσεων.

Η πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Τήνου να οργανώσει συζήτηση με τίτλο «στους ορίζοντες του Κορνήλιου Καστοριάδη» από μόνη της είναι αξιέπαινη. Ο μεγάλος Έλληνας διανοητής είχε μια στενή σχέση με την Τήνο, αγάπησε τους ανθρώπους της, νοιάστηκε για το ευαίσθητο οικοσύστημά της. Οι έννοιες επομένως «οικολογική δημοκρατία - αποανάπτυξη - αυτοδιαχείριση» αποτελούν έναυσμα για σύγχρονες αναζητήσεις, έτσι όπως το επιτάσσει η εποχή μας. Στην πρόκληση αυτή ανταποκρίθηκαν με ευστοχία και ο καθένας με το δικό του ξεχωριστό τρόπο, οι εκλεκτοί ομιλητές: Κίμων Χατζημπίρος, καθηγητής ΕΜΠ, Ιωάννα Παπασταθοπούλου, αρχιτέκτων, Ron Walkey, καθηγητής Παν/μίου, Τεό Ρόμβος, συγγραφέας. Πολιτικές αναζητήσεις παλιές και νέες, ερωτήματα οικολογικής φύσης, θέματα σχεδιασμού και προγραμματισμού, ζητήματα ηθικής και αισθητικής τάξης, και άλλα συναφή τέθηκαν στη δημόσια θέα με τρόπο τεκμηριωμένο, επιστημονικό, ενίοτε διανθισμένο με το ισχυρό accent του ακτιβιστή, αλλά πάντα πολιτισμένο.

Ο συντονιστής της συζήτησης, Θέμης Ροδαμίτης, προστάτεψε το πλαίσιο και αναδείχθηκε έτσι η ουσία του διαλόγου, ακόμα και σε στιγμές φόρτισης. 

Και λοιπόν, επί της ουσίας; Δεν υπάρχει λοιπόν, ουσία υπάρχει με την έννοια ότι εδώ όλα είναι ανοιχτά. Από το «η κρίση είναι καθολική» του Καστοριάδη, λες και το είπε χθες ο φιλόσοφος, μέχρι την έννοια του «ελεύθερου γι αυτό και αυτο - περιοριζόμενου πολίτη», όλα πρέπει να το δούμε από την αρχή. Το παλιό μοντέλο της υπερ - κατανάλωσης αγαθών, υλικών, κ.ο.κ. τέλειωσε, κι όσες ψευδαισθήσεις υπάρχουν σύντομα εξανεμίζονται. Οικοσύστημα, (εκπληκτικό το κείμενο αρχών του Δικτύου Αιγαίου), δημοκρατία, άξονες ανάπτυξης, διαχείριση νερού και απορριμάτων, δόμηση, χρήση γης, μονοδιάστατη τουριστική ανάπτυξη, κ.ο.κ, όλα χρειάζονται επανεξέταση. Επανεξέταση χρειάζεται και ο τρόπος ζωής μας. Αξιοπρεπής και λιτή ζωή δεν είναι ασυμβίβαστη με την ευτυχία και την ευημερία, πρόσβαση στα δημόσια αγαθά δεν σημαίνει ασυδοσία, βιώσιμη ανάπτυξη δεν ταυτίζεται με την ανεξέλεγκτη δράση των όποιων οργανωμένων συμφερόντων. 

Μέσα από μια νέα σύνθεση θα προκύψει το νέο, το ισορροπημένο, το μέτρο, η ανθρωπιά. Όλα αυτά που χάσαμε στο όνομα μιας επίπλαστης ευημερίας. Τώρα που όλα σκάνε, θεσμοί, κόμματα, φούσκες, δάνεια, Μνημόνια, νεοφασισμός, κ.ο.κ, τώρα είναι η ώρα της ψύχραιμης αναζήτησης λύσεων. Ανάλυση δυνατοτήτων, προτεραιότητες, ικανότητα διαχείρισης, σχεδιασμός και προγραμματισμός, συνέργειες των τομέων (απαραίτητος ο ανασχεδιασμός του πρωτογενής και η σχέση του με τις προσφερόμενες υπηρεσίες) για την ανάδειξη των τοπικών προϊόντων και την προστασία του μοναδικού νησιώτικου τοπίου, οικονομικά μέσα. Τόσα και τόσα εργαλεία που θέλουν συνετή διαχείριση, έντιμη χρήση, δημόσια διαβούλευση, πολιτικό θάρρος και επιστημονική αρωγή.

Μπορεί η Τήνος; Μπορούν οι Κυκλάδες; Μπορεί γενικότερα η Ελλάδα; Η χθεσινή (28 Σεπτ. 2013) συζήτηση στο πρώην δημοτικό σχολείου του Αρνάδου έδειξε ότι υπάρχουν λύσεις, μελέτες, απόψεις, προτάσεις. Μένει να δούμε τη συνέχεια που θα δοθεί τόσο από τον Δήμο Τήνου, όσο και την τοπική κοινωνία. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, κάπου εκεί ψηλά που ταξιδεύει, ανάμεσα στην Πόλη του Φωτός και το ηλιόλουστο Ξώμπουργο, σίγουρα θα χαίρεται, αφού οι σπόροι σκέψης, κριτικής και αμφιβολίας που άφησε, γίνονται αφορμή για δραστηριοποίηση της αγαπημένης του, ομηρικής, «βουληφόρου αγοράς» των ενεργών πολιτών.

Δημοσιευτηκε και στο neopolitevma, tiniaki.gr