Η Τήνος με τις δαντελωτές ακτές, τους πολλούς ορμίσκους και τις παραλίες ...

Tο νησί κατακλύζεται από δαντελωτές ακτές με πολλούς ορμίσκους, ακρωτήρια και παραλίες. Είναι νησί ορεινό, με μια κορυφογραμμή που το χωρίζει σε δύο πλευρές,
τη βόρεια και τη νότια. Η μια πλευρά είναι συνεχώς εκτεθειμένη στους βόρειους ανέμους και αυτός είναι ο κύριος λόγος που μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε κανένας οικισμός στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού .

Στον Τσικνιά, σύμφωνα με τη μυθολογία είχε τα ανάκτορά του ο Αίολος, ο θεός των ανέμων. Το υπέδαφος της Τήνου κρύβει μεγάλες ποσότητες γρανίτη, σχιστόλιθου, λευκού και πράσινου μάρμαρου. Διοικητικά χωρίζεται στους δήμους Τήνου και Εξωμβούργου και στην Κοινότητα Πανόρμου. Οι κάτοικοι της Τήνου ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη ναυτιλία, την αλιεία και τον τουρισμό. Στην οικονομία του νησιού έχει συμβάλλει από την αρχαιότητα και η εξαγωγή πράσινου μαρμάρου, που έχει χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή του Λούβρου στο Παρίσι, στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στο Λονδίνο όπως επίσης και στην Αθήνα του 19ου αιώνα.

Η Τήνος είναι γνωστή και ως νησί της Μεγαλόχαρης. Κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο χιλιάδες προσκυνητές από όλη την Ελλάδα κατακλύζουν το νησί κι επισκέπτονται την εκκλησία της Παναγιάς.

Πού βρίσκεται

Η Τήνος ανήκει στις Βόρειες Κυκλάδες και είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί του συμπλέγματος, μετά την Άνδρο και τη Νάξο. Αποτελεί γέφυρα μεταξύ Άνδρου και Μυκόνου. Αποτελεί επαρχία του νομού Κυκλάδων με πρωτεύουσα την Τήνο. Από τον Πειραιά απέχει 82 ναυτικά μίλια ενώ από τη Ραφήνα 60.

Οικισμοί

Η Τήνος έχει μια κωμόπολη, 41 χωριά και αρκετούς παραθαλάσσιους οικισμούς. Συνολικά 62 οικισμοί είναι διάσπαρτοι στο νησί, σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με τα υπόλοιπα κυκλαδονήσια και αναλογικά με το μέγεθός του.

- Πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού είναι η Χώρα, με την πλούσια ιστορία. Στη Χώρα υπάρχουν ξενοδοχεία κι ενοικιαζόμενα δωμάτια κάθε κατηγορίας, δημόσιες υπηρεσίες, πολλά από τα αξιοθέατα του νησιού και φυσικά εστιατόρια, ταβέρνες, ουζερί καφετέριες και τουριστικά μαγαζιά.

- Το μεγαλύτερο χωριό της Τήνου μετά τη Χώρα, είναι ο Πύργος. Εκτός από ένα πολύ όμορφο χωριό είναι κι ένα υπαίθριο μουσείο λαϊκής τέχνης. Οφείλει το όνομά του σε έναν παλιό βενετσιάνικο πύργο που υπήρχε στην περιοχή. Είναι η γενέτειρα πολλών μεγάλων καλλιτεχνών της Τήνου, ενώ η καλλιτεχνική παράδοση είναι έκδηλη σε όλο το χωριό καθώς είναι γεμάτο με καλλιτεχνικές δημιουργίες από μάρμαρο. Το δεύτερο σε μέγεθος χωριό μετά τον Πύργο είναι το χωριό Φαλατάδος. Χρονολογείται από το 1400 και είναι ένα παραδοσιακό, με στενά πλακόστρωτα δρομάκια και πολλές καμάρες, χωριό.

- Επίνειο του Πύργου αποτελεί ο Πάνορμος, ένας από τους πιο όμορφους προορισμούς του νησιού. Είναι κτισμένος σε ιδανική τοποθεσία με φυσικό λιμάνι – όρμο, δίπλα σε υγρότοπο. Στο κέντρο του όρμου δεσπόζει το μικρό νησάκι Πλανήτης. Θεωρείται ένας από τους πιο τουριστικούς οικισμούς της Τήνου καθώς συνδυάζει όμορφες παραλίες με γραφικά ταβερνάκια.

- Το πρώτο χωριό προς την ενδοχώρα είναι ο Τριπόταμος. Το όνομα του προκύπτει από το γεγονός ότι ο οικισμός είναι χτισμένος ανάμεσα σε τρεις ποταμούς – λαγκάδια, στους πρόποδες του Εξώμβουργου. Είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά του νησιού. Στο κέντρο του νησιού, στην εύφορη κοιλάδα της ενδοχώρας βρίσκεται το χωριό Κάμπος. Το παραδοσιακό πλυσταριό του χωριού συντηρείται μέχρι σήμερα.

- Το χωριό Τριαντάρος, μαζί με το χωριό «Δυο Χωριά» θεωρούνται τα μπαλκόνια της Τήνου, γιατί έχουν εκπληκτική θέα. Ο Τριαντάρος είναι ένα μεγάλο ζωντανό χωριό με διατηρημένα τα παραδοσιακά στοιχεία. Τα Δυο Χωριά είναι επίσης ένας παραδοσιακός οικισμός με άφθονες πηγές και πράσινο. Αδερφάκι του Τριαντάρου αποτελεί ο μικρός γραφικός οικισμός Μπερδεμιάρος με τα «σκαρφαλωμένα του σπίτια.

- Στην πλαγιά του Κεχροβουνίου βρίσκεται ένα από τα αρχαιότερα χωριά κι αυτό με το μεγαλύτερο υψόμετρο, ο Αρνάδος. Ο οικισμός είναι γνωστός για τις περίφημες καμάρες της μεσαιωνικής εποχής, τα πλακόστρωτα καλντερίμια και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και το χωριό Μουντάδος. Ένα ακόμη παραδοσιακό χωριό που χρονολογείται εδώ και χίλια χρόνια. Χτισμένο σε μια καταπράσινη πλαγιά είναι το χωριό Καρυά. Παλιότερα φιλοξενούσε εξοχικές κατοικίες των ευκατάστατων κατοίκων του νησιού.

- Το χωριό Κτικάδος είναι ένα παραδοσιακό χωριό με εκπληκτική θέα προς το πέλαγος, επίσης γραφικό και με υπέροχη θέα είναι το χωριό Χατζηράδος. Το χωριό Ταραμπάδος είναι χτισμένο από το 1700. Χαρακτηριστικό του οικισμού είναι οι πολλές καμάρες. Επιπλέον, εδώυπάρχουν περιστεριώνες μοναδικής αρχιτεκτονικής, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν αναπαλαιωθεί.

- Περισσότερο από κάθε άλλο χωριό, το Σμαραγδίτικο έχει διατηρήσει τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της Τηνιακής αρχιτεκτονικής. Κτισμένο στη νοτιοανατολική πλευρά του βουνού Ράχες έχει θέα σε πολλά χωριά του Εξώμβουργου και των Κάτω Μεριών. Είναι ένα καταπράσινο χωριό, εξαιτίας των άφθονων νερών που υπάρχουν στην περιοχή.

- Το πρώτο χωριό της Έξω Μεριάς, σκαρφαλωμένο στην πλαγιά του βουνού «Πατέλες», είναι το χωριό Καρδιανή. Έχει υπέροχη θέα προς τη θάλασσα, είναι καταπράσινο , με πανύψηλα πλατάνια και γάργαρα νερά. Σκαρφαλωμένο στα «Μεροβίγλια» είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Τήνου, τα Υστέρνια. Έχει μαρμαρόστρωτα δρομάκια, καμάρες και δίπατα σπίτια αλλά το πιο ενδιαφέρον είναι η καταπληκτική θέα προς το νησί της Σύρου. Το Τζάδος είναι ένα μικρό χωριό με πυραμιδοειδή μορφή και υπέροχη θέα στην πόλη της Τήνου και τη θάλασσα. Επίσης μικρό και γραφικό χωριό είναι ο Κέχρος.

- Η Μέση είναι κτισμένη σε κομβικό σημείο, στο σταυροδρόμι μεταξύ της Χώρας – Φαλατάδου και της Στενής – Κάτω Μερών. Το σημείο λέγεται και Πεντόστρατο, καθώς συναντιούνται 5 κεντρικές αρτηρίες που οδηγούν σε όλα τα χωριά της Τήνου. Το χωριό έχει μια όμορφη πλατεία στο κέντρο του και την ξεχωριστή εκκλησία των ταξιαρχών στην είσοδό του.

- Κτισμένο στα δυτικά του Τσικνιά, του ψηλότερου βουνού της Τήνου, είναι το κεφαλοχώρι Στενή. Έχει σπίτια παραδοσιακά αλλά και σύγχρονα. Οι κάτοικοι του είναι ορθόδοξοι και καθολικοί που συμβιώνουν αρμονικά. Κοντά στη Στενή βρίσκεται και το χωριό Ποταμιά, ένα γραφικό χωριό με θέα στη Μύκονο. Στο δρόμο προς τη Λιβάδα συναντάμε τη Μυρσίνη, ένα από τα πιο παλιά χωριά της Τήνου.

- Άλλα χωριά της Τήνου είναι ο Κουμάρος, ο Βωλάξ, κτισμένος σε ένα μοναδικό τοπίο με διάσπαρτους στρογγυλούς βράχους, το χωριό Ξυνάρα, έδρα της καθολικής αρχιεπισκοπής Τήνου, τα Λουτρά, το χωριό Σκαλάδος με τα αμέτρητα σκαλοπάτια, ο Κρόκος, το εγκαταλειμμένο χωριό Μοναστήρια, το μικρό αλλά σημαντικό Σκλαβοχωριό, το χωριό Αγάπη με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, ο Βεναρδάδος, η Περάστρα με τα παλιά πετρόκτιστα γεφύρια και δίπλα της η καταπράσινη Κώμη, το αγροτικό χωριό Κάτω Κλείσμα, η Αετοφωλιά με την ωραία θέα στα «Κάτω Μέρη», η Καλλονή, ένα μεγάλο καταπράσινο χωριό, η φυσική συνέχεια της Καλλονής, ο Καρκάδος, τα Πλατιά, τα χωριά Μαμάδος και Μαρλάς, το ακατοίκητο χωριό Ισμαήλ.

Ξερολιθιές

Η Τήνος δεν διαθέτει ιδανικά εδάφη για καλλιέργεια καθώς αποτελείται από αβαθή και φτωχά σε θρεπτικά στοιχεία εδάφη, τα οποία στην πλειοψηφία τους είναι ορεινά. Ο κυριότερος εχθρός τους είναι η διάβρωση. Για να εξαλείψει το φαινόμενο της διάβρωσης, ο Τήνιος γεωργός χρησιμοποιεί τις ξερολιθιές. Πρόκειται για πέτρινους, χαμηλούς φράχτες, χωρίς συνδετικό υλικό ανάμεσα, οι οποίοι αναπτύσσονται περιμετρικά στο κτήμα. Εκτός από ρόλο περίφραξης και οριοθέτησης, συγκρατούν το χώμα και το νερό με αποτέλεσμα να καθιστούν δυνατή την καλλιέργεια ακόμα και των πιο άγονων και απόκρημνων πλαγιών των βουνών.

Το Τηνιακό σπίτι

Το Τηνιακό σπίτι ξεχωρίζει για την απλότητα και τη λειτουργικότητά του. Έχει λιγοστά ανοίγματα, τα οποία σπανίζουν στη βορινή όψη. Έχει μια ευρύχωρη αίθουσα υποδοχής, μικρά δωμάτια και κουζίνα με τζάκι. Στους βοηθητικούς χώρους του σπιτιού ανήκει το κατώι όπου αποθηκεύονταν τα τρόφιμα. Το οικοδομικά υλικά που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως το μάρμαρο και ο σχιστόλιθος. Παλαιότερα το εξωτερικό των σπιτιών έμενε άβαφο για να μην ξεχωρίζει από το φυσικό περιβάλλον. Σήμερα είναι βαμμένο στο χρώμα του λευκού, κυρίως για απολύμανση και αντανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας, ώστε να αποφεύγεται η υπερθέρμανση. Έχει αυλή, η οποία έχει πάντοτε τον Βορρά από πίσω και σε σπάνιες περιπτώσεις είναι στεγασμένη. Περιβάλλεται από κτιστούς τοίχους, τα πεζούλια και διαθέτει πάγκους, τραπέζι, αλτάνες και σταμνοθήκες. Συνήθως εξωτερικές σκάλες ενώνουν τους ορόφους μεταξύ τους αλλά και με το δρόμο. Τα παράθυρα και οι πόρτες του σπιτιού είναι διακοσμημένα με υπέρθυρα, ενώ στην ταράτσα του σπιτιού υπάρχουν καμινάδες σε λιτές γραμμές.

Περιστεριώνες

Αποτελούν μνημεία μοναδικής λαϊκής δημιουργίας και κτίστηκαν κυρίως τον 18ο και 19ο αιώνα. Πρόκειται για σπίτια περιστεριών και είναι γεγονός ότι ενώ υπάρχουν και σε άλλα κυκλαδονήσια, οι πιο εντυπωσιακοί βρίσκονται στην Τήνο, αποτελώντας το σήμα κατατεθέν του  νησιού. Είναι ογκώδεις, κτισμένοι από πέτρα κι έχουν δύο ορόφους. Ο κάτω όροφος χρησιμοποιείται ως αποθήκη ενώ ο πάνω ως κατοικία των περιστεριών. Είναι κτισμένοι σε επιλεγμένες περιοχές, κυρίως σε πλαγιές και σε συγκεκριμένη γωνία ως προς τον άνεμο, κοντά σε πηγές νερού. Τα ιδιαίτερα σχήματα στους εξωτερικούς τοίχους πιστεύεται ότι ελκύουν τα περιστέρια. Οι κάτοικοι του νησιού τους δημιουργούσαν για να εκτρέφουν τα περιστέρια όχι μόνο για το κρέας τους αλλά και για τα περιττώματά τους που δημιουργούν σπουδαίο λίπασμα. Υπολογίζεται ότι στο νησί υπάρχουν πάνω από 600 περιστεριώνες.

https://www.triporganizer.gr