Η Τηνιακή μαρμαροτεχνία στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco

Της Ολυμπίας Λιάτσου.

To νησί του Γιαννούλη Χαλεπά , η Τήνος με την μοναδική παράδοση στο μάρμαρο ήδη από

την αρχαιότητα , κάνει αυτές τις μέρες το γύρο του κόσμου. Η γενική διάσκεψη της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς,  ενέκρινε την εγγραφή της Τηνιακής Μαρμαροτεχνίας στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της Unesco. Είναι το τρίτο στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που εγγράφει η χώρα μας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο.

Οπως αναφέρει η ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού: «Η ένταξη της Τηνιακής Μαρμαροτεχνίας στον Κατάλογο με τις πιο χαρακτηριστικές εκφάνσεις του άυλου πολιτισμικού πλούτου της ανθρωπότητας δίνει την ευκαιρία να αναδειχθούν μερικές από τις πολλές όψεις της μακραίωνης αυτής λαϊκής τέχνης: οι αφηγήσεις ζωής των ντόπιων λαϊκών μαστόρων, οι προφορικές παραδόσεις που συνδέονται με την τέχνη, οι εθιμικές λειτουργίες και πρακτικές που τη συνοδεύουν, αλλά και η σημασία της για τη συλλογική μνήμη και την ταυτότητα των ίδιων των Τηνίων. Και βέβαια, τα ίδια τα έργα των Τηνίων καλλιτεχνών, καρπός απαράμιλλης μαστοριάς και αισθητικής με πολύ βαθιές ρίζες στον χώρο και τον χρόνο».

Η απόφαση να ενταχθεί η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία στον κατάλογο της UNESCO ελήφθη στην 10η ετήσια συνεδρίασή της διάσκεψη της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που έγινε στην Ναμίμπια  από 30 Νοεμβρίου μέχρι 4 Δεκεμβρίου.

H UNESCO αναφέρει σε ανακοίνωσή της: «Η τέχνη της μαρμαροτεχνίας είναι έκφραση της πολιτιστικής ταυτότητας της Τήνου. Οι μαρμαροτεχνίτες έχουν εμπειρική γνώση για τη δομή και τις ιδιότητες του μαρμάρου. Η μετάδοση (γνώσεων) ακολουθεί τη μακρόχρονη παράδοση όπου οι δεξιότητες περνάνε από τον δάσκαλο στον μαθητευόμενο, που είναι συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας. Παραδοσιακά μοτίβα είναι κυρίως θρησκευτικά ή αποτρεπτικού χαρακτήρα και συχνά απεικονίζουν κυπαρίσσια, λουλούδια, πουλιά και πλοία και τοποθετούνται σε κτίρια, εκκλησίες και νεκροταφεία. Τα σχέδια για τα τυπικά μαρμάρινα αγγεία και τους φεγγίτες χρησιμοποιούνται για να φέρουν γονιμότητα και ευημερία».

    Ιστορία της μαρμαροτεχνίας

Η ιστορία της μαρμαροτεχνίας στο νησί ξεκινά από την αρχαιότητα με τους Τήνιους μαρμαράδες  να δημιουργούν εκπληκτικά καλλιτεχνικά αριστουργήματα. Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία άκμασε στην περίοδο της Ενετικής κυριαρχίας. Βέβαια το νησί προσέφερε άφθονη και καλή πρώτη ύλη: Μάρμαρο, Πέτρα και Ερεθίσματα. Τηνιακοί μάστορες κατέληξαν να γίνουν σπουδαίοι λαϊκοί τεχνίτες αφού διακοσμώντας τα σπίτια, τους ναούς, τις βρύσες, τους φεγγίτες και τα εκκλησιαστικά ανάγλυφα, δημιούργησαν μια μοναδική λαϊκή τεχνοτροπία που εξακολουθεί να είναι ζωντανή και σήμερα. Έτσι το νησί της Παναγίας έγινε συνάμα και το νησί των καλλιτεχνών όπου μεγαλούργησαν οι σημαντικότεροι Έλληνες μαρμαρογλύπτες αλλά και ζωγράφοι όπως οι: Δ. Φιλλιπότης, Γ. Βούλγαρης, Λ.Σώχος, Γιαννούλης Χαλεπάς,  Νικηφόρος Λύτρας και  Νικόλας Γύζης.

Όπως αναφέρει το Υπουργείο Πολιτισμού, η απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής συνοδεύεται από έπαινο για τον φάκελο που υπέβαλε η χώρα μας και ιδιαίτερα για το δεκάλεπτο φιλμ «Μόνο τον μαντρακά βαστεί…», που συμπλήρωσε την τεκμηρίωση του στοιχείου. Το φιλμ, μάλιστα, αυτό προτείνεται ως πρότυπο για την ανάδειξη ανάλογων στοιχείων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Την ευθύνη της συγκρότησης του φακέλoυ είχε η αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ για την εφαρμογή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Πηγή presspublica.gr