Τήνος : Νησί ταυτισμένο με τους προσκυνητές της Μεγαλόχαρης

Νησί ταυτισμένο με τους προσκυνητές της Μεγαλόχαρης, η Τήνος κρύβει πραγματικά ατού πίσω από την τουριστική «βιτρίνα» του λιμανιού:

δεκάδες χωριά για σαφάρι αρχιτεκτονικών εμπειριών, μουσεία πρώτης γραμμής, ενδιαφέροντες αρχαιολογικούς χώρους κι ένα ιντριγκαδόρικο για τους πεζοπόρους ημιορεινό τοπίο σπαρμένο με παλιά λατομεία και σηματοδοτημένα μονοπάτια. 

Αν σ’ αυτά προσθέσετε τις νέες αφίξεις στον τομέα της διαμονής, της γεύσης και της βραδινής διασκέδασης που ανανεώνουν το προφίλ της και τις καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις ( που περιλαμβάνουν από ζωντανά παραδοσιακά πανηγύρια μέχρι ένα σημαντικό λογοτεχνικό φεστιβάλ ), κάθε ανήσυχος ταξιδιώτης θα βρει λόγους για να γράψει πολλά χιλιόμετρα στο νησί για τουλάχιστον ένα δεκαήμερο. 

Οι ημερήσιοι επισκέπτες που καταφθάνουν με πλοίο, ορίζουν το προφίλ της Χώρας ανηφορίζοντας ( γονατιστοί όταν το έχουν τάμα ) τη μαρμαροστρωμένη και απλόχωρη λεωφόρο Μεγαλόχαρης και τον παράλληλο, φορτωμένο με μικρομάγαζα θρησκευτικών αναμνηστικών δρόμο. Θα τη διασχίσετε κι εσείς για να επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο και φυσικά τον περίφημο ναό της Ευαγγελίστριας και τα μουσεία του.

Πότε να πάτεΤο καλοκαίρι αλλά και το Πάσχα, που γιορτάζεται με παραδοσιακό χρώμα με τους Επιτάφιους να μπαίνουν στη θάλασσα. Ιδιαίτερη η ατμόσφαιρα και στο καθολικό Πάσχα.

Τι να δείτε

Ο ναός της Ευαγγελίστριας 

Άρχισε να χτίζεται το 1823, πάνω στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής, και εντάσσεται σε ένα συγκρότημα κτιρίων που απλώνονται γύρω από μια περίκλειστη πλακόστρωτη αυλή στο τέρμα της ανηφορικής λεωφόρου Μεγαλόχαρης. Εδώ βρίσκεται η περίφημη εικόνα –κρυμμένη πίσω από βαρύτιμα αφιερώματα–, ενώ κάτω από τον κυρίως ναό, στις θολοσκέπαστες στοές του ναού της Ευρέσεως όπου βρέθηκε η εικόνα, οι επισκέπτες περνούν για να προμηθευτούν αγίασμα. Στα κτίρια που περιβάλλουν το ναό στεγάζονται οι συλλογές τέχνης του Ιδρύματος της Ευαγγελίστριας: το Μουσείο Τήνιων Καλλιτεχνών ( με έργα των αδελφών Φυτάλη και των Γεωργίου Βιτάλη, Δημήτρη Φιλιππότη, Νικηφόρου Λύτρα και Νικολάου Γύζη ), η έκθεση εικόνων και κειμηλίων, η Πινακοθήκη και η έκθεση γλυπτών του Αντωνίου Σώχου ( www.panagiatinou.gr ).

Αρχαιολογικό Μουσείο
Στην καρδιά της Χώρας, στον κεντρικό δρόµο που οδηγεί στο ναό της Παναγίας, έχουν βρει στέγη οι μοναδικοί αποθηκευτικοί πίθοι από το ιερό της Δήμητρας και Κόρης στους πρόποδες του Ξώμπουργκου, αγάλµατα και αρχιτεκτονικά μέλη από το ναό του Ποσειδώνα και της Αµφιτρίτης στα Κιόνια, καθώς και ένα όμορφο μωσαϊκό δάπεδο.

Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού
Σε εμβληματικό νεοκλασικό στην πόλη της Τήνου στην παραλιακή φιλοξενεί συναυλίες, προβολές και εκθέσεις, ενώ στεγάζει και μια μόνιμη συλλογή προπλασμάτων του Γιαννούλη Χαλεπά (www.itip.gr ).

Μουσείο Μαρμαροτεχνίας ΠΙΟΠ
Σ’ ένα σύγχρονο κτίριο στην άκρη του Πύργου ζωντανεύει την ιστορία και την τεχνολογία του μαρμάρου από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας στήνοντας μια γοητευτική «αφήγηση» που συνδυάζει πρωτότυπα έργα σε μάρμαρο, τεχνικό εξοπλισμό, την πλουσιότερη συλλογή σχεδίων παλαιών μαρμαρογλυπτών που υπάρχει στην Ελλάδα, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό για τις παραδοσιακές μεθόδους εργασίας του λατόμου και του μαρμαροτέχνη ( www.piop.gr ).

Μουσείο Τήνιων Καλλιτεχνών και σπίτι Γιαννούλη Χαλεπά
Μέσα σ’ έναν ολάνθιστο κήπο στο κεντρικό σοκάκι του Πύργου, ξεπροβάλλει το δίπατο σπίτι του πιο διάσημου γλύπτη του νησιού. Μπορείτε να δείτε το ασκητικό του υπνοδωμάτιο αλλά και το κατώι που φιλοξενεί αντικείμενα του σπιτιού και εργαλεία του γλύπτη. Σε παρακείμενο κτίριο παρουσιάζονται έργα και προπλάσματα ντόπιων καλλιτεχνών της πρώτης γενιάς αλλά και του 20ού αιώνα.

Νεκροταφείο Πύργου
Το κεφαλοχώρι των ξακουστών μαρμαρογλυπτών ( μεταξύ άλλων του Γιαννούλη Χαλεπά και του Δημήτριου Φιλιππότη ) δεν θα μπορούσε παρά να έχει ένα κοιμητήριο γεμάτο δείγματα της τέχνης τους. Τα πιο εντυπωσιακά μνημεία είναι τα παλιότερα στο μπροστινό τμήμα του κοιμητηρίου.

Μονή Κεχροβουνίου
Βρίσκεται κοντά στον Αρνάδο και είναι γνωστή και ως Μονή της Αγίας Πελαγίας, αφού εδώ έζησε η μοναχή που λέγεται ότι οραματίστηκε το σημείο όπου βρισκόταν θαμμένη η εικόνα της Παναγίας. Ιδιαίτερη η αρχιτεκτονική του συγκροτήματος, συνδυάζει την απλότητα της λαϊκής ζωής και τον οικιστικό χαρακτήρα των ενετικών κάστρων των Κυκλάδων.

Βωλάξ
Αλλόκοτο και επιβλητικό, το σπαρμένο με στρόγγυλες πέτρες τοπίο γύρω από το χωριό έχει δώσει τροφή σε ποικίλες ιστορίες και δοξασίες. Οι γεωλόγοι πάντως θεωρούν είναι αποτέλεσμα μιας σειράς έντονων αναστατώσεων από την εποχή που η Γη διαμόρφωνε το ανάγλυφό της. Για απολαύσετε από κοντά τα γρανιτικά πετρώματα, ακολουθήστε το μονοπάτι που οδηγεί προς το Σκλαβοχωριό, αφού περιηγηθείτε τα παραδοσιακά εργαστήρια των καλαθοπλεκτών.

Ξώμπουργκο
Ανάμεσα στον Κουμάρο και τον Τριπόταμο, ο επιβλητικός γρανιτένιος όγκος του Ξώμπουργκου ήταν το ασφαλές οχυρό των κατοίκων σε περιόδους επιδρομών. Η ανάβαση στο λόφο με τα ερείπια του ενετικού κάστρου θα σας αποζημιώσει με μοναδική θέα προς όλα τα γύρω νησιά. Πιο εύκολο σημείο εκκίνησης η Μονή της Ιεράς Καρδίας, αλλά στην κάθοδο αξίζει να ακολουθήσετε το βατό μονοπάτι που φτάνει ως τον Τριπόταμο.

Μονή Ιεράς Καρδίας του Ιησού
Στη σκιά του Ξώμπουργκου προσφέρει μια δροσερή ανάπαυλα στους περιηγητές και μια ματιά στην καθολική παράδοση του νησιού. Πέρα από το ναό, στο συγκ

Εκδρομές

Οι μεγάλες συγκινήσεις της Τήνου σας περιμένουν στην ενδοχώρα, στον ανεμοδαρμένο δρόμο για τον Πύργο, γενέτειρα των Χαλεπά, Λύτρα, Φιλιππότη, και τα μουσεία του ( το σπίτι του Χαλεπά και το ατμοσφαιρικό και υπερσύγχρονο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς ). 

Στα οπωσδήποτε αυτής της διαδρομής οι στάσεις στην Καρδιανή και τα Υστέρνια για την κυκλαδίτικη αύρα και το πανοραμίκ στο Αιγαίο και στον Όρμο Υστερνίων και τον Κτικάδο για φαγητό σε κάποια από τα καλύτερα ταβερνάκια του νησιού. 

Αν ο Πύργος και η Χώρα σηματοδοτούν την ορθόδοξη κληρονομιά της Τήνου, γύρω από τον οχυρωμένο λόφο του Ξώμπουργκου χτυπά η καθολική καρδιά της. Στα ριζά του λόφου, η Μονή της Ιεράς Καρδίας του Ιησού αποτελεί το σημείο εκκίνησης για την ανάβαση στο κάστρο ( με εξαιρετική θέα ), πριν συνεχίσετε τις ανακαλύψεις στα πέριξ: στο αινιγματικά βραχόσπαρτο τοπίο του Βώλακα, στα γαλήνια σοκάκια του Τριπόταμου που αγάπησε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, στην έδρα της Καθολικής Αρχιεπισκοπής στην Ξυνάρα, στα Λουτρά για το περιποιημένο Λαογραφικό Μουσείο της Μονής Ιησουιτών ( το εμβληματικό τετραώροφο κτίριο-μουσείο της Μονής Ουρσουλινών ήταν μέχρι πρότινος κλειστό λόγω εργασιών ανακαίνισης ), στο καινούργιο μουσείο του εικαστικού Κώστα Τσόκλη στον Κάμπο, στους περιστεριώνες-έργα τέχνης του Ταραμπάδου, στην πανέμορφη Κώμη, στην κατάφυτη ρεματιά με τους περιστεριώνες και τους νερόμυλους στην Αγάπη, στο γαλήνιο Σκλαβοχωριό του Γύζη, στα ερειπωμένα Μοναστήρια. 

Μετά το μπάνιο στις ειδυλλιακές ανατολικές παραλίες ή για ένα εύκολο και γρήγορο απομεσήμερο διάλειμμα από τη βαβούρα της Χώρας, ακολουθήστε τη διαδρομή για τα ορεινά χωριά του νότου και αναζητήστε δροσιά στην πλατεία και στις ξυνάρες ( τις κοινόχρηστες βρύσες ) των Δύο Χωριών και τις μεσαιωνικές στοές του Αρνάδου.

Παραλίες

Για κολύμπι μακριά από τα πλήθη και σε ειδυλλιακό σκηνικό, το GPS σας πρέπει να συντονιστεί σε πορεία ανατολική-βορειοανατολική: να μάθει το δρόμο για τα γλυπτά βράχια και τη λιμνούλα της Λιβάδας ( επιθυμητή η τετρακίνηση ), την όνομα και πράγμα Παχιά Άμμο, τα αρμυρίκια στη βοτσαλωτή Λυχναφτιά και τα καταπράσινα ( όταν δεν έχει αέρα ) νερά της Σάντα Μαργαρίτα.
Όταν ο αέρας επιτρέπει τις βουτιές στα βόρεια, η νεολαία δίνει ραντεβού στα beach bars της αμμουδερής Κολυμπήθρας ( στη μεγάλη Κολυμπήθρα λειτουργεί και surf club ) και στο αρτιστίκ στέκι στις Αποθήκες. Διαφορετικά, κατηφορίζει προς Άγιο Φωκά και Άγιο Ιωάννη Πόρτο ή εναλλακτικά στα Καλύβια.

Η ενιαία ( την περπατάτε και ξυπόλητοι με μαγιό ) ακτογραμμή που ορίζουν οι κολπίσκοι του Άγιου Φωκά, του Άγιου Σώστη, της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Ιωάννη Πόρτο προσφέρει κατά τμήματα οργανωμένες παροχές που προτιμούν οι οικογένειες των γειτονικών εξοχικών οικισμών ( και όχι μόνο ), ενώ απάνεμο οικογενειακό σκηνικό επικρατεί και στα Κιόνια ( στις ξαπλώστρες του ξενοδοχείου «Tinos Beach» ) και στη μικρή παραλία Άγιος Μάρκος. Για εξορμήσεις με μικρά παιδιά σημειώστε ακόμα τον απλόχωρο Άγιο Ρωμάνο ( και τα αρμυρίκια του για τη σκιά ), τον όρμο Γιαννάκη κάτω από την Καρδιανή και τη μικρή αμμουδιά στο Σχοινάκι στον όρμο Υστερνίων. Για χαλαρές family καταστάσεις με φόντο το νησάκι Πλανήτης, μπορείτε να ποντάρετε επίσης στην αμμουδερή Ρόχαρη και στην Αγία Θάλασσα ( αρκεί να μην έχει βοριά ).

Γαστρονομία - τοπικά προϊόντα

Εύφορο κυκλαδονήσι, με φημισμένα τοπικά προϊόντα και γαστρονομικές φιέστες, η Τήνος σου ανοίγει την όρεξη από τη στιγμή που βγαίνεις στο λιμάνι το πρωί και πετυχαίνεις τη λαϊκή των ντόπιων παραγωγών πλάι στο ΚΤΕΛ. Το φημισμένο αγκιναράκι, η λιαστή ντομάτα και η κάππαρη, τα τυριά ( τηνιακό τυράκι, γραβιέρα, πικάντικη κοπανιστή ) και τα αλλαντικά ( χοιρινό λουκάνικο, λούζα ) είναι από τα πιο γνωστά προϊόντα της που φιγουράρουν σε καταστήματα παραδοσιακών προϊόντων αλλά και στις ταβέρνες ( αγκιναρόπιτα, αγκινάρες αλά πολίτα, φρουτάλια, ντοματοκεφτέδες, αλλά και σελινάτο φρικασέ ). Στα ζαχαροπλαστεία της Χώρας και του Κάμπου αναζητήστε αμυγδαλωτά, παστέλι, λυχναράκια ( πασχαλινές γλυκές τυρόπιτες ), ξεροτήγανα και ψαράκια ( ψημένο φύλλο με γέμιση από καρύδι και πασπαλισμένο με ζάχαρη άχνη ). Σημειώστε όμως και τις ανοιχτές γιορτές τοπικών προϊόντων: για την αγκινάρα στην Κώμη ( τον Μάιο ), για την κάππαρη στην Ποταμιά ( τέλος Ιουλίου ), για το μέλι στον Κάμπο ( αρχές Σεπτέμβρη ), για τη ρακή στον Φαλατάδο ( μέσα Σεπτεμβρίου ) καθώς και τα χοιροσφάγια στον Τριαντάρο ( την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς ).

Πηγή