Πριν λίγο καιρό, είχα την αγαθή τύχη να με φιλοξενήσει το νησί της Παναγίας, η Τήνος. Κάποιοι με ξενάγησαν στον τόπο τους. Έτσι γρήγορα μπόρεσα να γνωρίσω την ταυτότητα του νησιού, με όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την
ξεχωριστή προσωπικότητά του: φυσικό τοπίο, κυκλαδίτικο, με βράχια και πέτρες ολόγυρα να τα μονοπωλεί η θάλασσα και ο ήλιος, σπίτια ολόλευκα, φτιαγμένα με σεβασμό στην πατροπαράδοτη τηνιακή αρχιτεκτονική, περιστεριώνες γραφικοί, ευχάριστες εκπλήξεις και κάθε επισκέπτη, ξωκλήσια πάμπολλα, διάσπαρτα σε όλο το μήκος και το πλάτος του νησιού, ανεμόμυλοι μοναχικοί, αφημένοι στη φθορά του χρόνου και της αχρησίας. Με λίγα, το νησί διασώζει με επιτυχία τα αισθητικά στοιχεία που συνθέτουν την ιδιαιτερότητα της παράδοσής του.
Όμως, είναι καλό κάθε φορά που μιλάμε για παράδοση, να μη νοούμε μονάχα την παρουσία των αισθητικών της στοιχείων, αλλά πολύ περισσότερο, να νοούμε τα στοιχεία εκείνα που αναδημιουργούν το λαϊκό μας πολιτισμό, που αναπλάθουν τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να είναι περισσότερο συμφιλιωμένος με τον εαυτό του, το συνάνθρωπό του, την κοινωνία και γενικότερα το περιβάλλον του. Με μεγάλη μου χαρά διαπίστωσα ότι στην Τήνο, η ελληνική παράδοση και ο λαϊκός μας πολιτισμός, ξεφεύγουν από τα στενά όρια του γραφικού και του φολκλορικού, και γίνονται έμπρακτος τρόπος ζωής. Έναν τέτοιο τρόπο ζωής συνάντησα στο χωριό «Κουμάρος» της Τήνου.
Σ’ αυτό το χωριό, λοιπόν, το καφενείο έχει την ιδιοτυπία να λειτουργεί από τους ίδιους τους πελάτες του. Αυτό σημαίνει ότι δίνεται η δυνατότητα στον κάθε πελάτη να αυτοεξυπηρετείται, πληρώνοντας αργότερα το αντίτιμο αυτού που κατανάλωσε, χωρίς να ελέγχεται από κανένα, για το προϊόν που κατανάλωσε ή το ακριβές αντίτιμό του. Με λίγα λόγια καφετζής δεν υπάρχει, και καλείται ο ίδιος ο πελάτης να παίζει το ρόλο του καφετζή, του σερβιτόρου ή του ταμία. Όπως καταλαβαίνετε, η μικρή κοινωνία του Κουμάρου δείχνει εμπιστοσύνη στο σημερινό άνθρωπο και στέκεται προκλητικά απέναντι στην αλλοτριωμένη και καχύποπτη σύγχρονη κοινωνία. Και είναι βέβαιο πως ο τρόπος που χειρίζεται κανείς την εμπιστοσύνη που οι άλλοι του έδειξαν, αποτελεί και τη «λυδία λίθο» αξίας ή απαξίας ενός ατόμου. Έτσι έννοιες και αξίες ξεχασμένες, ή καλύτερα «ασύμφορες» για την εποχή μας, όπως το ελληνικό φιλότιμο, η αρχοντιά της αξιοπρέπειας, η ομορφιά της φιλοξενίας, παίρνουν σάρκα και οστά στο μικρό και άγνωστο χωριό του Κουμάρου. Το ρητό του Δημόκριτου: «Μάθε δέ πολύ μάλλον τῶν ἄλλων σέ αὐτόν αἰσχύνεσθαι» ή αυτό του Ισοκράτη: «Μηδέποτε μηδέν αἰσχρόν ποιήσας ἔλπιζε λήσειν καί γάρ, ἄν τούς ἄλλους λάθῃς σε αὐτῳ συνειδήσεις», ίσως να αποτελούν τους άγρυπνους φύλακες του καφενείου του χωριού.
Είναι γνωστό σε όλους, πως ζούμε πλέον σε χώρους που φαίνεται να χάνονται οι αξίες του λαού μας και να περιφρονούνται οι λαϊκές παραδόσεις. Βιώνουμε έναν κατακλυσμό ιδεολογιών με ατομικιστικό και ωφελιμιστικό χαρακτήρα. Θεωρούμε ότι θα ευτυχήσουμε, όχι μόνο ανεξάρτητα από την ευημερία του συνόλου, αλλά και σε βάρος του.
Όμως αν θέλουμε να δώσουμε στη ζωή μας ανθρώπινη ποιότητα και ανθρώπινο ρυθμό, ας συνειδητοποιήσουμε έγκαιρα, ότι η θεραπεία του κακού βρίσκεται στη δημιουργία αισθήματος κοινωνικής ευθύνης και στην καλλιέργεια ηθικών κοινωνικών αρετών που ριζώνουν με μια μόνο προϋπόθεση: την εμπιστοσύνη και την κατάφαση στην ανθρώπινη αξία. Σίγουρα το μικρό χωριό του Κουμάρου έγινε παράδειγμα κοινωνικής αγωγής για πολλά άλλα … μεγάλα «χωριά». Κι ας μην ξεχνάμε, πως ένα καλό παράδειγμα έχει τις γόνιμες επιδράσεις και από την πιο υψηλή διδασκαλία.
Νίκος Νούλας
0 Comments :
Δημοσίευση σχολίου